Nabestaanden nadrukkelijker voorgrond, waar zijn de zaken en svo's, "Get off your ass and go knock on some doors" en ga aan de slag met DNA.
In de wereld van cold case onderzoeken "haalt de forensische tak" binnen de opsporing nog enigszins het gemiddelde omhoog als het gaat om het oplossingspercentage. Zeker in de Verenigde Staten en Australië neemt het oplossingspercentage gestaag toe. In Nederland is vanuit het departement, justitie en politie geen informatie en documentatie beschikbaar over de exacte aantallen cold cases, lopende zaken en andere gevalideerde gegevens. Op dit moment is DNA de remedie voor het helen van emotionele wonden van nabestaanden. Maar ook de combinatie van het ouderwetse praatwerk met getuigen in combinatie met een multimediale opsporingscommunicatie helpt mee om een cold case zaak in zoverre op te lossen dat nabestaanden enige antwoorden krijgen.
In de media verscheen een achtergrondverhaal over de cold case onderzoeken in Quebec in Canada. Een nabestaande durfde het aan om openlijk kritiek te uiten op de cold case organisatie. Ondanks het feit dat het betreffende cold case team aanzienlijk is uitgebreid worden niet of nauwelijks resultaten geboekt. Meer dan 50 jaar later voelt Isabel Marcotte nog elke dag de pijn van de moord op haar zus. Op 12 september 1969 stapte de 14-jarige Teresa Martin uit de bus in de buurt van haar huis in het noorden van Montreal in Canada nadat ze met vrienden naar een film was geweest. Haar lichaam werd enkele uren later gevonden op een parkeerplaats. Bijna 53 jaar later blijft de zaak van Teresa onopgelost - en het is verre van de enige.
De politie van Quebec kondigde in 2018 aan dat ze hun cold case-team zouden uitbreiden van vijf tot bijna 30 medewerkers om honderden zaken die dateren sinds de jaren zestig aan te pakken. Op de website vermeldt de politie 292 gevallen van onopgeloste moorden of verdwijningen waarbij moord wordt vermoed. Sinds het team is uitgebreid hebben ze er nog geen één opgelost, aldus een vertegenwoordiger van het politiekorps. De politie heeft daarna een verzoek om een vervolggesprek met nabestaanden afgewezen. Het gebrek aan succes van Quebec bij het oplossen van cold cases is geen verrassing voor John Allore, zelf nabestaande en beheerder van een website over zijn vermiste zus en andere moorden in Quebec. Hij zei dat in zijn ervaring de politie een passieve benadering hanteert, wachtend op mensen die met tips bellen, in plaats van het initiatief te nemen door getuigen te interviewen of op zoek te gaan naar bewijs. Volgens Allore is het passieve gedrag niet genoeg, maar moet op deuren worden geklopt. Belangrijke getuigen moeten opnieuw worden gehoord. De politie kwam met de reden de mankracht niet te hebben en cold case onderzoekers vaak genoeg worden ingezet voor andere taken. Ook is het verloop van cold case onderzoekers hoog door onder andere overplaatsingen. Nabestaanden ervaren dat ze in de loop der jaren moeite hadden om onderzoekers te bereiken die waren toegewezen aan de zaak. Dit gebeurt in een tijd waarin cold in de gehele wereld worden opgelost door vooruitgang in DNA-extractie en een techniek die bekend staat als genomics, waarmee de politie het DNA van de plaats delict kan matchen met het DNA dat is geüpload naar openbare databases voor forensisch genealogisch onderzoek. In Canada wordt de techniek nog te weinig gebruikt volgens criminoloog Michael Arntfield. De methode, waarmee de politie een monster van een plaats delict kan vergelijken met elk DNA-monster dat is geüpload naar een database – crimineel of niet – is zeer succesvol en is in relatie tot een heel coldcaseteam een goedkope oplossing.
De reden voor het beperkt gebruik van deze techniek is volgens de criminoloog dat het neerkomt op privacybelangen en de onwil van wetshandhavers in Canada om a) samen te werken met een laboratorium uit de particuliere sector dat zich bezighoudt met genetische informatie b) onderzoek te volgen waarvan veel mensen vinden dat hun privacybelangen worden geschonden. De politie reageerde "technologische vooruitgang, hetzij op DNA-niveau of van enige andere aard, altijd door het team in aanmerking wordt genomen" en waar mogelijk wordt gebruikt. Inhoudelijk werd verder niet gereageerd. Daarnaast voegde een forensisch specialist aan dat Canadese onderzoekers worden afgeremd door het feit dat er minder Canadese DNA-profielen worden geüpload naar openbare databases in vergelijking met Amerikaanse profielen. Forensische genealogie bij opsporingsdiensten staat nog in de kinderschoenen. Ook werd opgemerkt dat bewijsmateriaal dat is opgebouwd door het gebruik van genealogie en stambomen nog niet volledig is getest in Canadese rechtbanken.
Nabestaande Allore is van mening dat de politie van Quebec in veel gevallen geen gebruik kan maken van geavanceerd DNA-werk, omdat het politiewerk van de jaren zeventig en tachtig zo slordig was dat bewijs vaak werd weggegooid. Zo zou de dood van zijn 19-jarige zus aanvankelijk behandeld zijn als een vermoedelijke overdosis drugs - hoewel ze met haar gezicht naar beneden in een plas water werd gevonden en alleen een beha en ondergoed droeg zonder sporen van drugs in haar lichaam. Hij zei dat de politie de kleding van zijn zus na vijf jaar weggooide en het enige overgebleven bewijs is haar portemonnee, die uiteindelijk teruggegeven werd aan de nabestaanden. Hetzelfde onzorgvuldige werk heeft plaatsgevonden in veel andere cold cases. De politie bevestigde dat er bij veel cold case-moorden geen bewijs kan zijn bewaard of dat bewijs is besmet – bijvoorbeeld door agenten die geen handschoenen dragen – waardoor het bijna onmogelijk is om bruikbaar DNA te extraheren. Kortom: coldcaseteams moeten zich actiever gedragen.
Ook in Nederland is de coldcase organisatie zeker voor verbetering vatbaar als het gaat om mensen, middelen, geld en zichtbaarheid. De roep om een Departementale Taskforce Cold Cases en Vermiste Personen wordt luider. De minister van Justitie en Veiligheid kent geen specifieke verantwoordelijkheid en hoeft geen verantwoording af te leggen als het specifiek gaat om cold cases. Toch kent Nederland ook positieve ontwikkelingen zoals de toenemende inzet van DNA en familierechercheurs als contactpersonen voor nabestaanden.
Multimediaproducties hebben vaak een kern van enige waarheid in zich en is de inhoud gebaseerd op de praktijk. Wellicht is de quote die hangt boven het bureau van Harry Bosch uit de gelijknamige serie een adagium voor cold case onderzoekers, wereldwijd maar zeker ook in Nederland. Voor Nederland geldt in ieder geval: laat de nabestaanden nog nadrukkelijker aan het woord, politiek en politie moeten een actievere rol spelen, betrek nabestaanden in Opsporingscommunicatie, waar zijn de zaken en svo's vanaf de jaren zestig, benader getuigen in het kader van "Get off your ass and go knock on some doors" en ga nog harder aan de slag met DNA. De tijd dringt.
Bekijk hier het dossier van Teresa Martin
Luister hier de Podcast over Teresa Martin
Bekijk hier het mediabericht
Bekijk hier het slachtofferoverzicht
Bekijk hier de functie van familierechercheur
Bekijk hier de HBO trailer van Bosch
Bekijk hier het YouTube kanaal van Allore
Bekijk de website van John Allore
Bekijk het mediabericht
