Amerikaanse president bekrachtigt nieuwe cold case wet. Strenge regels voor cold case zaken na 1 januari 1970.
Deze wet gaat volledig het landschap van cold cases en vermiste personen in de Verenigde Staten veranderen. Verantwoording en verantwoordelijkheid zijn nu geregeld in een specifieke wet. Ook voor Nederland is dit niet zomaar een wet die de president in het Witte Huis heeft ondertekend. De nieuwe wet kan zeker politiek bestuurlijke gevolgen hebben in Nederland als het gaat om gelijke internationale rechten voor nabestaanden. Voor leden van de Commissie Justitie en Veiligheid alle reden om de minister te bevragen over de bekrachtiging van deze wet door de Amerikaanse president en wat dit gaat betekenen voor Nederlandse cold case onderzoeken en vermiste personen. Al eerder is op het platform van het Cold Case Kennis Centrum aandacht besteed aan de ontwikkelingen in de Verenigde Staten als het gaat om de speciale wetgeving voor cold case & vermiste personen onderzoeken. Dit wetsvoorstel schept een kader voor directe familieleden van een slachtoffer van moord.
Op grond van de federale wetgeving kan de familie om een herziening van het dossier van het slachtoffer vragen als de moord meer dan drie jaar eerder is gepleegd, de moord werd onderzocht door een federale wetshandhavingsinstantie, alle aanwijzingen in het onderzoek richting bewijs zijn uitgeput en nog geen dader is geïdentificeerd. Op 25 juli 2022 nam de Senaat de wetgeving aan en op 3 augustus 2022 zette de Amerikaanse president zijn handtekening onder de wet. Dit heeft enorm positieve gevolgen voor nabestaanden.
De Amerikaanse politiek heeft er voor gekozen om te voorzien in een systeem voor de herziening van de dossiers van cold case moorden op verzoek van bepaalde personen en voor andere doeleinden. Een hoofdstuk uit de wet gaat over de beoordeling van een zaak. Het hoofd van een agentschap zal het dossier van een cold case op schriftelijk verzoek van een aangewezen persoon beoordelen om te bepalen of een volledig nieuw onderzoek zou leiden tot de identificatie van bewijskrachtige onderzoeksaanwijzingen of tot een waarschijnlijke dader. De beoordeling omvat
- een analyse van welke onderzoeksstappen of vervolgstappen mogelijk zijn gemist in het initiële onderzoek
- een beoordeling of getuigen moeten worden gehoord of opnieuw moeten worden ondervraagd
- een onderzoek van fysiek bewijs om te zien of alle passende forensische tests en analyses in eerste instantie zijn uitgevoerd of dat aanvullende tests informatie kunnen opleveren die relevant is voor het onderzoek
- een actualisering van het dossier met gebruikmaking van de meest actuele onderzoeksnormen op de datum van de herziening, voor zover dit zou helpen bij het ontwikkelen van bewijsmateriaal.
Ook wordt gekozen voor case screening in plaats van toetsing. In elk geval waarin een schriftelijke aanvraag voor toetsing krachtens deze wet door de instantie is ontvangen, is toetsing niet nodig als de zaak niet voldoet aan de criteria voor een cold case-moord. In een dergelijk geval geeft het hoofd van de instantie een schriftelijke verklaring af met een kopie aan de aangewezen persoon die de aanvraag heeft ingediend waarin staat dat een definitieve beoordeling niet nodig is omdat alle bewijskrachtige onderzoeksaanwijzingen zijn uitgeput of dat een waarschijnlijke dader niet zal worden geïdentificeerd.
Ook worden eisen gesteld aan de beoordelaar. Een beoordeling mag niet worden uitgevoerd door een persoon die eerder de moord in kwestie heeft onderzocht.
Als Cold Case Kennis Centrum is al eerder geopperd om de cold case zaken per politie-eenheid in Nederland "te swappen" met omliggende eenheden. Dit om objectiviteit en een nieuw licht te laten schijnen over het onderzoek. Zo wordt ook de kennisdeling vergroot en zal de kwaliteit van het herbeoordelen van zaken toenemen.
De Amerikaanse wet gaat verder: het bureau verstrekt de aanvrager zo spoedig als redelijkerwijs mogelijk schriftelijk
- een bevestiging van de ontvangst van de aanvraag
- geeft kennisgeving van de rechten van de aanvrager op grond van deze wet
De Amerikaanse wetgever heeft ook geregeld dat er een verbod is op meerdere gelijktijdige beoordelingen. Er mag slechts één zaaksbeoordeling tegelijk worden uitgevoerd met betrekking tot hetzelfde slachtoffer in een cold case.
Binnen de wet is een tijdslimiet opgenomen. Uiterlijk 6 maanden na de ontvangst van de schriftelijke aanvraag zal de instantie de beoordeling van het dossier van de zaak afronden en tot een conclusie komen over de vraag of al dan niet een volledig heronderzoek plaats zal vinden. Gelijkend het Nederlandse model van bestuursrecht kent de wet ook verlengingstermijnen. Het agentschap kan de termijn een keer verlengen voor een periode van niet meer dan 6 maanden. De reden hiervoor is als het agentschap tot de bevinding komt dat het aantal te beoordelen dossiers een dusdanig aantal is dat capaciteitsproblemen ontstaan binnen andere opsporingsactiviteiten. Voor gevallen waarvoor de termijn is verlengd, zal het agentschap een kennisgeving en een uitleg van de motivatie verstrekken aan de indiener van de aanvraag. Ook wordt er voor gezorgd dat er een standaardisatie is voor de aanvraag die kan worden gevraagd om een herziening aan te vragen.
Ook wordt in de wet een hoofdstuk gewijd aan de het volledige heronderzoek als deze na de toetsing wordt toegekend aan de aanvragers c.q. nabestaanden. Het agentschap zal een volledig nieuw onderzoek naar de cold case zaak in kwestie uitvoeren als de beoordeling van het dossier tot de conclusie komt dat een volledig nieuw onderzoek van een dergelijke cold case zou resulteren in bewijskrachtige onderzoeksaanwijzingen. Een volledig nieuw onderzoek omvat het analyseren van al het bewijsmateriaal met betrekking tot de cold case in kwestie met het oog op het ontwikkelen van bewijzen voor het onderzoek of een waarschijnlijke dader. Een heronderzoek mag niet worden uitgevoerd door een persoon die eerder de moord in kwestie heeft onderzocht. Er mag slechts één volledig nieuw onderzoek tegelijk worden uitgevoerd met betrekking tot hetzelfde slachtoffer van moord in een cold case.
Ook biedt de wet regels voor overlegvormen en het verstrekken van updates van het heronderzoek. De instantie zal overleggen met de aangewezen persoon die de schriftelijke aanvraag heeft ingediend en hem of haar periodieke updates verstrekken tijdens de beoordeling van het dossier en het volledige heronderzoek. Ook dient een verklaring afgegeven te worden over het gehele proces. De instantie zal de aangewezen persoon benaderen en het bewijs bespreken om aan de aangewezen persoon die de schriftelijke aanvraag heeft ingediend uit te leggen wat haar beslissing is om al dan niet toe te stemmen met een eventueel volledig heronderzoek.
Vervolgens stelt de wet regels voor de beoordeling van een zaak. Als een beoordeling op grond van een zaakdossier met betrekking tot een cold case wordt uitgevoerd en er wordt geconcludeerd dat er geen volledig nieuw onderzoek volgt, hoeft geen aanvullende beoordeling van het dossier te worden uitgevoerd met betrekking tot die cold case moord voor een periode van vijf jaar. Dit verandert als nieuw materieel significant bewijs wordt ontdekt. Een instantie kan dan een onderzoek voortzetten zonder de aanvraag van een aangewezen persoon.
Als een volledig nieuw onderzoek van een cold case is voltooid en een verdachte niet wordt geïdentificeerd bij de conclusie, zal geen aanvullend dossieronderzoek of volledig nieuw onderzoek worden ondernomen met betrekking tot die cold case gedurende een periode van vijf jaar vanaf de datum waarop het nieuwe onderzoek is afgerond. Uiteraard geldt ook hier dat als nieuw materiaal significant bewijs wordt gevonden de zaak weer wordt heropend.
Een onderwerp wat zeker in een dergelijke wet behoort is een regeling over het verzamelen van gegevens. Vanaf de datum die drie jaar na de datum van inwerkingtreding van de wet is publiceert jaarlijkse de directeur van het Nationaal Instituut voor Justitie statistieken over het aantal cold case-moorden. De statistieken die worden gepubliceerd worden op zijn minst uitgesplitst naar de omstandigheden van de cold case met inbegrip van de classificatie van het strafbare feit met vermelding van de verantwoordelijke instantie.
Elke verantwoordelijke opsporingsinstantie die zich bezig houdt met cold case ontwikkelt ook een beleid hoe om te gaan met de aanvraag voor een herziening van de zaak. Ook wordt zorg gedragen voor een externe administratieve autoriteit die zich bezig zal houden met klachten.
Ook dient de organisatie er voor te zorgen dat er vereiste opleidingen komen voor geschikte werknemers en functionarissen binnen het agentschap met betrekking tot de procedures, verantwoordelijkheden en verplichtingen die in deze wet staan vermeld. Het gaat zelfs zover dat de richtlijnen ook disciplinaire sancties bevatten, waaronder schorsing of beëindiging van het dienstverband, voor werknemers van het agentschap waarvan is aangetoond dat ze opzettelijk of moedwillig niet hebben voldaan aan de eisen die zijn gesteld in de wet.
Uit de wet vloeit niet voort dat een een instantie verplicht is om informatie te verstrekken rond een cold case die de veiligheid van een persoon in gevaar zou brengen, een lopend onderzoek op onredelijke wijze zou belemmeren, een gerechtelijk bevel zou schenden of wettelijke verplichtingen met betrekking tot privacy zou schenden.
In het geval dat meer dan één instantie het eerste onderzoek naar een cold case heeft uitgevoerd, coördineert elke instantie de beoordeling van hun dossier of het volledige heronderzoek, zodat er slechts één gezamenlijke beoordeling van het dossier of een volledig nieuw onderzoek tegelijk plaatsvindt.
De wet is van toepassing op elke cold case moord op of na 1 januari 1970.
Ook vermeldt de wet bepaalde definities:
- de term "aangewezen persoon" betekent een direct familielid of iemand die zich in een vergelijkbare situatie bevindt, zoals gedefinieerd door de procureur-generaal.
- de term "direct familielid" betekent een ouder, schoonouder, grootouder, schoongrootouder, broer of zus, echtgeno(o)t(e), kind of stiefkind van een moordslachtoffer
- de term "slachtoffer" betekent een natuurlijke persoon die is overleden als gevolg van een moord in een cold case
- de term "moord" betekent elk strafbaar feit krachtens de artikelen uit het strafrecht voor moord in de United States Code of elk strafbaar feit waarvan de elementen in wezen identiek zijn aan dat artikel.
- de term "agentschap" betekent een federale wetshandhavingsinstantie die bevoegd is om deel te nemen aan de opsporing, het onderzoek of de vervolging van een cold case
- een cold case is een moordzaak gepleegd meer dan drie jaar voorafgaand aan de datum van een aanvraag door een aangewezen persoon op grond van deze wet, eerder is onderzocht door een federale wetshandhavingsinstantie en waarvoor alle bewijskrachtige onderzoeksaanwijzingen zijn uitgeput alsmede geen vermoedelijke dader is geïdentificeerd.
- het aantal schriftelijke aanvragen dat is ingediend bij het agentschap
- het aantal verleende verlengingen en een toelichting op de redenen
- het aantal volledige heronderzoeken dat is gestart en afgesloten
- statistieken en geïndividualiseerde informatie over onderwerpen zoals geïdentificeerde verdachten, arrestaties, aanklachten en veroordelingen voor herzieningen
Lees hier de tekst van de nieuwe wetgeving
Bekijk de mededeling van het Witte Huis
Bekijk hier het dossier van de wet op de website van het Congres
