Wetenschap: Cold-Case Investigations - An Analysis of Current Practices and Factors Associated with Successful Outcomes [2011]

De Verenigde Staten hebben een uitgebreider verleden als het gaat om wetenschappelijke publicaties rond het onderwerp cold cases. De publicaties op dit platform worden gepubliceerd om een zo breed mogelijk kennisgebied aan te bieden. Wetenschappelijke publicaties helpen om terug te kijken en de huidige ontwikkelingen te toetsen aan conclusies en aanbevelingen uit het recente verleden. Vaak zijn wetenschappelijke publicaties uit de Verenigde Staten of andere landen niet bekend in Nederland en kan een dergelijk onderzoek ook uit worden gevoerd door (aankomende) Nederlandse wetenschappers ten behoeve van de aanpak van cold cases. Zo is in 2011 een uitgebreid wetenschappelijk onderzoek verricht vanuit het Center of Policing met ondersteuning van het Nationaal Instituut voor Justitie in de Verenigde Staten. De onderzoekers wilden met de publicatie de aanpak van het onderzoeken van een cold case beter begrijpen, de status van cold case onderzoeken bespreken en uitzoeken welke factoren verband houden met succesvolle cold caseonderzoeken. De onderzoekers richtten zich specifiek op twee onderzoeksvragen: 

• Wat zijn de huidige praktijken van wetshandhavingsinstanties met betrekking tot cold caseonderzoeken? 
• Welke strategieën kunnen instanties gebruiken om, op basis van de kans op succes, prioriteit te geven aan coldcaseonderzoeken?

Een van de belangrijkste bevindingen was dat coldcaseonderzoeken meestal gestart worden vanuit opportunisme. Slechts een kleine minderheid van de korpsen bleek een onderzoek te zijn gestart op basis van een vastgesteld protocol. Ook bleek dat slechts een klein deel van de onderzoekers onderdeel uitmaakten van een permanent ingericht en georganiseerd cold caseteam. Het meest voorkomende patroon was het wachten op een tipgever, waarna de cold case werd opgepakt. Eigen initiatief en het systematisch screenen van zaken was ondergeschikt. Financiering vanuit de centrale overheid bleek te kunnen helpen om het cold casewerk systematischer in te richten, waarbij het financieel ondersteunen van laboratoriumonderzoek zorgde voor een toename van successen met DNA-materiaal. Slechts een op de vijf politiekorpsen financierde coldcasewerk uit het reguliere budget. De cold case onderzoeken richtten zich voornamelijk op moord en doodslag, opgevolgd door het onderzoek naar vermiste personen. Een heel klein deel richtte zich op zedendelicten, inbraken, overvallen of andere misdrijven. 

Het onderzoek toonde ook aan dat de percentages voor de toestemming om een cold case te reviewen laag lag, namelijk slechts een op de vijf zaken werd opgepakt. Veel zaken werden wel opgepakt als er een speciaal cold casebudget beschikbaar was. Ook cold casezaken waarvoor een relevante digitale database beschikbaar was waar rechercheurs toegang tot hadden bleek een voorwaarde om de zaak te reviewen. Exacte gegevens in het wetenschappelijke onderzoek ontbraken op sommige onderdelen, maar volgens schattingen leidde slechts één op de twintig coldcaseonderzoeken met een bekende dader tot een aanhouding en slechts één op de 100 aanhoudingen resulteerde in een veroordeling. Ondanks de onbetrouwbaarheid van de schattingen is de mening van de wetenschappers dat het wel degelijk vragen oproept over de efficiëntie van coldcasewerk. 

Uit het wetenschappelijke onderzoek komt een driedeling naar voren in type cold case-onderzoeken waar verschillende onderlinge processen aan ten grondslag liggen: 

• het eerste type is het klassieke cold case-onderzoek, waarbij een rechercheur een dossier oppakt  naar aanleiding van een familie- of media-onderzoek of tijdens een procedurele toetsing. Vaak zijn dit onderzoeken die voortvloeien uit burgerparticipaties zoals een Vidocq Society, een groep forensische professionals en gemotiveerde burgers die dit als morele burgerplicht zien of dat de opsporingsinstantie hierom heeft gevraagd. Dit type onderzoek komt niet veel voor. 
• het tweede type cold case-onderzoek is dat op basis van de beschikbaarheid van forensische tests het onderzoek wordt opgepakt. Forensisch materiaal uit oude zaken waarvan ooit werd gedacht dat het niet vatbaar was voor DNA-testen, kan nu testbaar zijn dankzij de vooruitgang in de DNA-technologie. Een DNA match vormt dan de basis voor een potentieel sterke zaak tegen de verdachte. Door het financieren van dit soort testen zijn dit soort type cold case onderzoeken ook steeds meer gebruikelijker. 
• het derde type cold case-onderzoek bestaat uit die zaken die alleen zijn geopend omdat een persoon bekent de dader te zijn of een (criminele) getuige bereid is mee te werken met als doel de waarheidsvinding. 

Het type onderzoek heeft gevolgen voor de kosten en voor de kans op slagen. Het derde type zaak omvat weinig nieuw onderzoek en de kosten zijn laag. De kans op slagen is het grootste. Het aanleveren of opnieuw indienen van DNA-materiaal voor laboratoriumonderzoek (het tweede type geval) is relatief voordeliger (de initiële investering), maar de mate van succes van willekeurig DNA zal waarschijnlijk ver onder de 50 procent liggen. Het eerste type of klassiek coldcaseonderzoek zal waarschijnlijk de hoogste kosten met zich meebrengen en weinig succes hebben. Beoordelingen van de waarde van cold cases moeten dit onderscheid maken bij de inschatting van de investeringen in mensen en middelen om cold cases wederom te gaan onderzoeken. Opvallend voor de wetenschappelijke onderzoekers is dat hun bevindingen overeenkomen met een wetenschappelijk onderzoek uit de jaren zeventig (Greenwood, Chaiken en Petersilia, 1976). 

De wetenschappers kwamen met meer vragen dan antwoorden over cold-case onderzoeken. Met name het gebrek aan verantwoordelijkheid bij coldcasewerk. Wat is het belangrijkste doel van het investeren in middelen bij coldcaseonderzoeken? Is het gebruikelijk om de zaak op te pakken naar aanleiding van de emotionele behoefte van de familie van het slachtoffer dat gerechtigheid zal plaatsvinden? Dat is zeer bevredigend voor de personen die werken aan cold cases, maar het is geen goede organisatorische reden om tijd en geld te investeren. Is het de bedoeling om de oplossingspercentages te verhogen? Tot op zekere hoogte lijkt dit reden te zijn om cold cases te heropenen. Maar de primaire rechtvaardiging voor het werken aan cold cases moet dezelfde zijn als de reden voor het werken aan hot cases: daders voor het gerecht brengen en de samenleving beschermen tegen gevaarlijke individuen. Als dat het doel is van het werken aan cold cases, dan moet de bottom line niet alleen zijn of een zaak wordt opgehelderd, maar ook of een dader wordt aangehouden, berecht en veroordeeld. De wetenschappers waren verrast dat er weinig nadruk wordt gelegd op overtuigingen als een doel van coldcase-onderzoeken. Als het verkrijgen van een veroordeling het uiteindelijke doel is, dan lijkt het logisch dat coldcaserechercheurs nauw samen werken met officieren van justitie bij het screenen van zaken om te beslissen of er sprake is van een vervolgbare zaak. Bij justitie en politie ontbreekt data en / of een analyse over (succesvolle) gerechtelijke dossiers, veroordelingen, vonnissen of de tijd die aan coldcaseonderzoeken werd besteed in verhouding tot het aantal opnieuw geopende cold caseonderzoeken. Politiekorpsen die wel over een vast coldcase team beschikte bleken wel over data te beschikken als het aantal gewerkte uren aan afgehandelde zaken. 

De wetenschappers constateerden ook dat rechercheurs veel schakelden tussen cold- en hot cases en daarmee de focus en continuiteit ontbrak in het onderzoeken van cold cases.  

 

Vanwege het gebrek aan gegevens over cold-case-onderzoeken, weten de wetenschappers te weinig over het rendement op investering (roi) van opsporingsmiddelen die in cold cases worden gestoken ten opzichte van actieve zaken. Het verzamelen van informatie bij de politiekorpsen zou helpen bij het nemen van die beslissingen: 

• verzamel statistieken over het aantal onderzochte zaken, afgehandelde zaken en verrichte  aanhoudingen voor coldcase versus nieuwe onderzoeken 
• modellen ontwikkelen van de tijd die wordt besteed aan coldcase- en actieve case-onderzoeken door de frequentie van verschillende soorten onderzoeksactiviteiten (bijvoorbeeld getuigen verhoren, onderzoeksdatabases doorzoeken, bewijsmateriaal voorbereiden voor forensisch onderzoek, administratieve taken etc) op actieve en cold cases. 

Met behulp van de verzamelde gegevens is het mogelijk om kosteneffectiviteitsmodellen te ontwikkelen die de gemiddelde hoeveelheid tijd die wordt besteed aan actieve onderzoeken en coldcaseonderzoeken weer te geven. Ook is het van meerwaarde om de motivaties te verzamelen die officieren van justitie hebben gegeven voor het niet openen van cold casezaken, de beslissing voor het niet vervolgen en de informatie over zaken die niet tot een veroordelingen leiden. Een analyse van deze gegevens zou belangrijke informatie opleveren, waaronder het gemiddelde aantal dossiers en veroordelingen, de werkwijze tussen het coldcaseteam en de officier van justitie en statistische modellen die zaakkenmerken relateren aan aangiften en veroordelingen. Dit zou kunnen leiden tot aanbevelingen over hoe coldcaseonderzoeken prioriteit zouden moeten krijgen en het succes kan worden gemaximaliseerd. 

Dit wetenschappelijk onderzoek heeft mede bijgedragen aan de nieuwe cold casewet die geldt vanaf 2022 in de Verenigde Staten. 

Download de publicatie hier
Download de publicatie uit 1976 hier
Bekijk het artikel over de nieuwe cold casewet in de USA hier