Beschouwing vanuit Australie: Waarom doen podcasts eigenlijk het werk van de politie en kan het rechtssysteem dat eigenlijk bijbenen?

In Australië is een succesverhaal actueel over een podcast die heeft geleid tot nieuwe informatie in een cold case. Mandy Matney's "Murdaugh Murders" en Hedley Thomas's "The Teacher's Pet" hebben onlangs gezien dat de verdachten in hun onderzoeken gevangen zijn gezet. Maar waarom doen podcasts het werk van de politie en kan het rechtssysteem dat eigenlijk bijbenen? 

Mandy Matney is druk bezig met het afronden van de 69e aflevering van haar podcast Murdaugh Murders, een waargebeurd misdaadonderzoek dat in 2019 begon en dat nu is uitgegroeid tot een complexe puzzel van onopgeloste sterfgevallen, verzekeringsfraude, drugs, macht en moord. Recent sprak een jury het eerste vonnis uit met betrekking tot de zaak waarbij een persoon schuldig werd bevonden. Matney was er natuurlijk om verslag uit te brengen. "Het was super opwindend en voelde echt als een enorme zucht van verlichting", zegt ze. "Het zijn een paar gekke weken geweest." 

Hedley Thomas kent dit gevoel goed. Eerder dit jaar ervoer hij een soortgelijk gevoel toen zijn podcastserie "The Teacher's Pet" uit 2018 leidde tot de veroordeling van voormalig gymleraar Chris Dawson voor een 40 jaar oude moord op zijn vrouw. Het afgelopen jaar heeft Thomas ook gerapporteerd over de moord op een andere vrouw en het falen van een DNA-laboratorium. 

Matney en Thomas maken deel uit van een golf aan podcasters die het genre hebben verplaatst van historische verhalen over cold cases naar een vitale nieuwe vorm van onderzoeksjournalistiek. Deze podcasts zijn niet alleen enorm populair gebleken – Matney merkt op dat Murdaugh Murders zojuist de 45 miljoen downloads heeft overschreden – ze bieden ook een sprankje hoop dat vele cold cases en verdwijningen kunnen worden opgelost met dezelfde aandacht. Maar ze roepen ook vragen op: waarom is het aan podcasters overgelaten om het werk van politierechercheurs op zich te nemen? En hoe kan dit nieuwe tijdperk van speurwerk het juridische proces beïnvloeden?

De beste podcasts komen waarschijnlijk voort uit een doel dat de verteller er zelf volledig in op gaat. Luisteraars horen dat. Ze horen de authenticiteit, de terechte verontwaardiging van de verteller terwijl  de zaak wordt doorgenomen. Het andere met podcasting dat zo overweldigend positief is geweest, is gewoon het bereik dat je kunt krijgen met diepgaande journalistiek. Verdachte Chris Dawson werd begin december 2018 gearresteerd en beschuldigd van moord, toen de laatste aflevering van The Teacher's Pet werd uitgebracht. De politie had een aantal getuigen gevolgd die spraken in de podcastserie en de politie kon zo hun nieuwe bewijsmateriaal en verklaringen verkrijgen. 

Toen Dawson voor de rechter kwam vroeg het Openbaar Ministerie om de podcastserie in Australië te verwijderen, op dezelfde manier waarop een boek kan worden ingetrokken als de publicatie ervan samenvalt met iemands proces. Maar de podcast bleef over de hele wereld beschikbaar. Chris Dawson vocht met hand en tand om niet voor de rechter te komen. Zijn argument was dat hij geen eerlijk proces kon krijgen omdat iedereen die naar de podcast luisterde geloofde dat hij schuldig was. Uiteindelijk werden de audio-opnamen, sms-berichten, WhatsApp-berichten, Facebook Messenger onderdeel van de strafzaak. Gedurende het proces gaven de rechters de podcast een nieuwe status. Niet met het argument dat er fouten waren gemaakt, maar dat de zaak zo gedetailleerd was neergezet in de podcast. Zoals een rechter zei: "De meest flagrante inmenging in het strafrechtsysteem die de rechtbank heeft gezien."

Het laat gewoon zien hoe onbereikbaar sommige getuigen in het systeem van cold cases nog steeds zijn. De opsporingsinstanties hadden al bijna 40 jaar volkomen gefaald: politie, justitie, en rechtbanken bleken tekort te schieten of hebben volkomen en hopeloos gefaald om hun werk naar behoren te doen.  Het is interessant om te zien wat het rechtssysteem over de hele wereld hiermee gaat doen. De noodzaak ligt er in dat wetten bij de tijd moeten blijven, zoals in dit geval dat niemand podcasts zag aankomen die tot de oplossing in een cold case zou komen.

Uit de ervaringen met podcasts blijkt dat het bijna het oplossen van een cold case via de podcast een sport voor vrouwen is - of geen sport, omdat ze wel empathie uiten voor de slachtoffers en in staat zijn om dit te doen allemaal op een respectvolle manier. Op social media leren al deze mensen elkaar kennen omdat ze allemaal geobsedeerd zijn door hetzelfde: de zaak oplossen. Daarbij geldt wel dat het ook vaak in grote cold case zaken om de verdwijning van of de moord op een vrouw. Vrouwen willen de rode vlaggen die wijzen op een narcistische of sociopathische, roofzuchtige man beter begrijpen. 

Ook blijkt uit het succes van de podcasts dat enorm veel om hulp wordt gevraagd in andere cold cases. Er is een enorme behoefte aan diepgaande onderzoeksjournalistiek over de hele wereld omdat de politie haar werk niet doet. Over het algemeen doet de overheid haar werk niet. En er zijn zoveel onopgeloste moorden over de hele wereld, aldus de succesvolle journalisten achter de podcasts. 

Bekijk het mediabericht
Bekijk het eerdere artikel
Beluister podcast hier
Beluister podcast hier