UPDATE Multimedia: "Vatican Girl". Vaticaan bezwijkt onder druk nabestaanden, advocaten, media en politiek. Cold case heropend.
UPDATE In januari 20233 besteedde het Cold Case Kennis Centrum al aandacht aan deze Italiaanse cold case. Het volledige verhaal van Emanuela Orlandi is in dit artikel terug te lezen inclusief de links naar de diverse media. EenVandaag meldde het volgende: Al 40 jaar lang houdt de vermissing van Emanuela Orlandi Italië in z'n greep. Na een Netflixserie en nieuwe tips is de zaak heropend. Zowel de politie als de familie zouden de ruime media-aandacht niet vervelend vinden, zeggen experts. De 15-jarige Emanuela verdween in 1983 na een muziekles. De Italiaanse maffia zou erachter zitten, maar ook het Vaticaan wordt genoemd als dader. "Het is spraakmakend omdat het om een familie gaat die binnen de muren van het Vaticaan woonde", legt Italië-kenner van EenVandaag Eveline Rethmeier uit. "Maar ook omdat er 40 jaar na dato nog steeds geen duidelijkheid is. Eens in de zoveel tijd komen er nieuwe tips binnen over waar haar lichaam gevonden zou kunnen worden." Maar al die tips hebben tot nu toe nergens toe geleid. Volgens Rethmeier is het lastig te zeggen hoe serieus zo'n tip is. "Volgens tips zou haar lichaam onder andere in het graf van een maffiabaas of in het graf van Duitse prinsessen liggen. Die graven zijn opengemaakt, maar haar lichaam is nooit gevonden. Dus iedere keer is het voor haar familie toch weer een sprankje hoop over waar zij is gebleven."
Netflix maakte er vorig jaar een goed bekeken documentaire over, wat ook nieuwe tips opleverde, onder andere van de beste vriendin van Emanuela. Daarna is het onderzoek opnieuw geopend. Dat kan goed nieuws zijn, zegt oud-recherchechef Sander Schaepman. "Het verschilt per zaak, maar over het algemeen is het feit dat meer mensen meedenken over een zaak goed nieuws voor zaken die niet opgelost zijn. Je hebt eigenlijk niks te verliezen. Ook in zaken waar je misschien nog niet alles hebt gedaan, is het helemaal niet verkeerd om af en toe gewoon eens de hulp van, laten we zeggen, het publiek in te roepen." Maar daar plaatst de oud-recherchechef wel kanttekeningen bij. "Je moet als recherche wel de mankracht hebben om nieuwe tips te onderzoeken en een zo goed mogelijk beeld hebben van de mogelijke scenario's, om alle tips goed te kunnen beoordelen." Bij goedbedoelde zoekacties lopen mensen ook het risico een eventueel plaats delict aan te tasten. "Het vinden van het slachtoffer is heel belangrijk van de familie, maar bij het oplossen van de zaak hoort ook het vinden van de dader. De professionals weten hoe je een plaats delict moet benaderen zonder bijvoorbeeld sporen weg te vegen."
De Netflixserie heeft er in ieder geval voor gezorgd dat de zaak binnen en buiten Italië weer veel aandacht kreeg. Volgens Rethmeier is dat iets waar de familie van Emanuela blij mee kan zijn. "Hoe zwaar het ook is om iedere keer een teleurstelling te verwerken, is de familie in mijn ogen ook blij met deze aandacht die een nieuwe tip oplevert. Want het is ook de familie zelf die de media blijft opzoeken en de zaak levend wil houden. Het maakt de kans groter dat zij op een dag antwoord krijgen."
------------------------------------
Italie is in de ban van de verdwijning van Emanuela Orlandi, een van de meest mysterieuze gevallen dat zich sinds 1983 binnen de Vaticaanse muren heeft voorgedaan. Tussen vervalst bewijs en vermeende sporen analyseert regisseur Mark Lewis wat we tot nu toe weten over deze zaak in de Netflix originele docu-serie die sinds oktober 2022 online staat. Na het publiceren van de documentaire duikt de oppositie in Italie op de zaak en eist een parlementaire onderzoekscommissie naar de verdwijning in 1983 van het slachtoffer die wordt genoemd in de Netflix-documentaire "Vatican Girl". De vermissing van Emanuela Orlandi, een Vaticaanse en Italiaanse onderdaan, spreekt al tientallen jaren tot de verbeelding van het Italiaanse publiek.
De verdwijning van Mirella Gregori in 1983 – vermoedelijk ook te relateren aan de Orlandi-zaak – en de moord op Simonetta Cesaroni in 1990 zouden ook deel uitmaken van het onderzoek. Het doel van het gerechtelijk onderzoek, zei senator Carlo Calenda, zou zijn om druk uit te oefenen op de Heilige Stoel om eindelijk alles wat het weet over de verdwijning van Orlandi over te dragen aan de Italiaanse justitie en politie. De langdurige officiële bewering van onwetendheid van het Vaticaan in deze zaken zou inmiddels "nauwelijks geloofwaardig" zijn.
"We zijn een grote seculiere natie die het Vaticaan met respect behandelt, maar deze zaak kan op deze manier zeker niet als afgesloten worden beschouwd", zei Calenda op een persconferentie waarin de voorgestelde commissie werd aangekondigd. Orlandi verdween op 22 juni 1983 nadat ze het appartement van haar familie in Vaticaanstad had verlaten om naar muziekles te gaan in Rome. Haar vader was een medewerker van de Heilige Stoel. De Italiaanse media en een zoektocht van haar broer, Pietro Orlandi, naar antwoorden hebben haar verdwijning levend gehouden als een blijvend Vaticaans mysterie. "Ik zal op alle deuren kloppen, links of rechts. Het is een Italiaanse aangelegenheid die waarheid en gerechtigheid verdient", zei Orlandi in gesprek met de pers.
Door de jaren heen is de Orlandi-zaak met alles in verband gebracht, van het complot om de heilige Johannes Paulus II te vermoorden en een financieel schandaal waarbij de Vaticaanse bank betrokken was tot de onderwereld van Rome en de criminele organisatie Magliana. Advocaten van de familie van Orlandi en die van twee andere jonge vrouwen wier verdwijning of overlijden nooit is opgelost, zeiden dat het voorstel voor een onderzoekscommissie is voorgelegd aan de Tweede Kamer voor een eerste standpunt en ook zal worden ingediend in de Senaat. Parlementaire onderzoeken zijn in het verleden gebruikt om diep te graven in onopgeloste maffia-misdaden en terroristische aanslagen en kunnen volgens de Italiaanse grondwet worden geactiveerd om onderzoeken uit te voeren "over zaken van algemeen belang". Hun eindrapporten kunnen voldoende nieuw bewijs leveren, evenals politieke en institutionele steun, om heropening van gearchiveerde zaken te rechtvaardigen. Dat is de hoop van Pietro Orlandi, die al vier decennia probeert het Vaticaan te dwingen alles te vertellen wat het weet over de verdwijning van zijn zus. Hij gelooft dat de Heilige Stoel informatie in de zaak verbergt omdat het hooggeplaatste geestelijken zou kunnen impliceren. "Het is nu duidelijk dat dit niet de zaak is van een Vaticaanse burger, maar een groot zwart gat in de Italiaanse geschiedenis waarbij het Vaticaan, de Magliana-bende en de grote geheime diensten betrokken zijn. Ik doe een beroep op alle politieke krachten", benadrukte hij.
In 2019 stemde het Vaticaan in met het verzoek van de familie en opende het een tombe op zijn begraafplaats nadat er een tip binnenkwam die suggereerde dat de stoffelijke resten van het meisje daar waren, maar de opgraving leverde niets op. Senator Calenda erkende dat een parlementair onderzoek geen bevoegdheid heeft om de autoriteiten van de Heilige Stoel te dwingen mee te werken of dossiers over te dragen, aangezien het Vaticaan een soevereine stadstaat is. Maar hij zei dat het parlement de kwestie niettemin zou moeten forceren, aangezien Italië "onderdanig" is geweest aan het Vaticaan door de verschillende contouren van het Orlandi-onderzoek. "We moeten het principe herstellen dat de Italiaanse staat groot respect heeft voor het Vaticaan en zijn rol als soevereine staat voor zijn spirituele leer, maar op geen enkele manier onderdanig is aan de Vaticaanse staat", zei Calenda. Italië, zei hij, "is een seculiere republiek die gebaseerd is op volkssoevereiniteit en op gelijke voet samenwerkt met de Vaticaanse staat."
Het uiteindelijke doel, volgens Laura Sgro, advocaat van de familie Orlandi, zou zijn dat Italiaanse aanklagers formeel de dossiers van het Vaticaan zouden opvragen met de steun van een Italiaanse parlementaire onderzoekscommissie achter hen. In de beginjaren van het onderzoek werden drie van dergelijke verzoeken verzonden, maar ze kwamen terug met weinig relevante informatie. Sgro erkende dat er vier eerdere voorstellen waren geweest voor parlementaire onderzoekscommissies om de verdwijning van Orlandi te onderzoeken, maar geen daarvan ging door. "De verdwijning van Emanuela Orlandi is een zwart gat in de geschiedenis van dit land", herhaalde Sgro.
Inmiddels is het Vaticaan bezweken onder de druk van de media, advocaten, politiek en de familie. In het Vaticaan is een onderzoek geopend naar de zaak van Emanuela Orlandi. De directeur van de persdienst van de Heilige Stoel, Matteo Bruni, meldde maandag dat de promotor van gerechtigheid van het Vaticaan, Alessandro Diddi, deze beslissing heeft bevestigd, deels als antwoord op verschillende verzoeken van de familie van het slachtoffer.
Bekijk het mediabericht Vatican News
