Ervaren rechercheur: In geen miljoen jaar zou ik hebben bedacht wat de burgerparticipant heeft gevonden in cold case. Moordrecidivist.
Oude theorieën in cold caseonderzoeken zijn onder andere dat burgerparticipatie zorgt voor nieuwe inzichten, mensen altijd nog over informatie beschikken, het om de details gaat, het vaak recidivisten met geweld zijn en de tijd helpt als er maar aandacht aan wordt gegeven en de zaak niet wordt vergeten. De waarheidsvinding ligt in de combinatie van tactisch en forensisch onderzoek. In de Amerikaanse media wordt volop aandacht besteed over de werkwijze van een aantal amateur-speurneuzen die een Hollywood-moord met als slachtoffer een homoseksuele pornoacteur onderzochten. De eerste keer dat de meeste mensen in Los Angeles hoorden van homoporno-acteur Billy London – ook wel Bill Newton genoemd – was toen zijn hoofd en voeten in een vuilcontainer terechtkwamen. De moord op Newton in de herfst van 1990 schokte de hechte homo-gemeenschap van Hollywood. Rechercheurs moordzaken van de politie van Los Angeles zetten de zaak ijverig voort, maar liepen steeds op doodlopende wegen in een gemeenschap met goede redenen om hen te wantrouwen. 30 jaar lang bleef het slachtoffer een van de vele ongewroken zielen van Los Angeles. Ondanks alle interviews en onderzoeksnotities van de Los Angelas Police Department werd de zaak een cold case.
Maar in een wending waar de meeste echte misdaadfans alleen maar van kunnen dromen, heeft een team van amateur-internetspeurneuzen geholpen de zaak op te lossen. Maandag bevestigden een paar coldcase-rechercheurs dat ze een bekentenis hadden verkregen voor de moord op Newton. Zijn vermeende moordenaar was een andere voormalige homoseksuele pornoacteur in Hollywood. De verdachte zit een levenslange gevangenisstraf uit, veroordeeld voor het ontvoeren en vermoorden van een andere homoseksuele man jaren na de moord op Newton. De verdachte werd voor het eerst geïdentificeerd als een persoon die geïnteresseerd was in de moord op Newton, niet door rechercheurs, maar door Clark Williams, een huisvader die een amateur coldcaseonderzoeker werd.
Williams raakte geobsedeerd door de zaak nadat hij zoveel overeenkomsten tussen het slachtoffer en hemzelf had gezien: hij en Newton werden in 1965 slechts een week na elkaar geboren in hetzelfde deel van Noord-Wisconsin, waar homofobie hoogtij vierde en ze waren allebei naar een grotere stad gevlucht om een beter leven te leiden. Hoe Williams het allemaal heeft bedacht, zei politiechef John Lamberti, was geweldig. "Ik denk graag dat ik een redelijk goede rechercheur ben - ik doe al een tijdje moordzaken - en ik zou dit verband nooit hebben gelegd", zei Lamberti. "Over geen miljoen jaar zou ik hebben bedacht wat Clark heeft bedacht."
"Het haar in mijn nek stond overeind", zei amateuronderzoeker Williams over het moment dat het allemaal klopte wat hij had uitgezocht. "Hoe is dit mogelijk?' Slachtoffer Newton had een "soort Hollywood, blauwe ogen, blond haar, buurjongen"-uitstraling die mensen aanbaden, zei Marc Rabins, Newtons on-again, off-again vriendje. "Hij was verschrikkelijk knap in mijn ogen en in de ogen van veel mensen." Hij had ook een moeilijke jeugd gehad. Newton was met zijn moeder door Wisconsin gestuiterd tot hij 16 was en toen wegliep om bij zijn vader te gaan wonen. Maar toen de tiener arriveerde, deed zijn vader 'de deur open en zei iets in de trant van:' Je bent geen flikkerzoon van mij ', en sloeg de deur dicht', zei Rabins. Hun vader 'was een mannenman', zei Michele Oliver, de jongere halfzus van Newton. "Zijn verwachtingen voor Bill waren te hoog." Vanaf dat moment was Newton een wegloper en alleen en landde uiteindelijk in West Hollywood. Rabins ontmoette hem op een avond in de Hollywood Spa, een homobadhuis waar slachtoffer Newton werkte en Rabins jureerde voor een schoonheidswedstrijd voor Data-Boy, een plaatselijk homomagazine.
Rabins en Newton waren jaren af en toe samen. Rabins produceerde homopornovideo's en Newton begon met hem samen te werken. "Ik kan je niet vertellen hoeveel films we in ons appartement hebben gemaakt, waar hij de kamers opnieuw inrichtte zodat het niet leek alsof we op dezelfde plek aan het filmen waren", zei Rabins. Newton, zei Rabins, was altijd eigenzinnig en 'luchthartig'. Hij heeft ooit de wortels van zijn van nature blonde haar een donkerdere kleur geverfd. Een verbaasde Rabins vroeg waarom. "Weet je, iedereen denkt dat blondines dom zijn," antwoordde Newton, "dus ik dacht dat als ik mijn wortels zou verven, ik gewoon kon beweren dat mijn haar gebleekt is." Het paar feestte ook hard en gebruikte methamfetamine in het weekend, zei Rabins, waarbij hij was vaak bang dat ze te veel deden.
In oktober 1990 woonden de twee weer apart. Newton, toen 25, was van plan tijdelijk naar Las Vegas te verhuizen om bij Oliver te gaan wonen terwijl hij zijn moeder hielp zich daar op een nieuwe plek te vestigen. 'Hij was L.A. beu,' zei Oliver. "Hij had gewoon een pauze van de geestelijke gezondheid nodig." Op een avond, nadat hij een video had opgenomen en uit eten was gegaan, zette Rabins Newton af bij een paar vrienden, waar hij logeerde. Twee dagen later werd het hoofd van Newton gevonden in een afvalcontainer in een steegje bij Santa Monica Boulevard. Gepensioneerd LAPD rechercheur Wendi Berndt, aan wie de zaak was toegewezen, herinnert zich die dag nog als warm en vochtig, de hitte op de plaats delict. De zon scheen "heel, heel fel" - ook op Newtons knappe gezicht en helderblauwe ogen, die haar vanuit de afvalcontainer aanstaarden. "Ik vond het gewoon zo afschuwelijk dat zoiets kon gebeuren en het maakte me niet uit dat Bill homo was of dat hij in de pornowereld werkte", zei Berndt. "Het was een moord waarvan ik dacht dat het mijn verantwoordelijkheid was om deze op te lossen, dus heb ik alles in deze zaak gestoken."
Rachel Mason hoorde per ongeluk van de moord op Newton. Ze werkte in 2017 of 2018 aan een documentaire over Circus of Books, de boekenwinkel voor volwassenen op Santa Monica Boulevard waar haar ouders jarenlang porno en LGBTQ-literatuur hadden verkocht. Ze wilde het echte leven van de jonge mannen laten zien in de tijdschriften en films op de planken van haar ouders, mensen die ook hun vrienden en buren waren. Dus ontmoette ze de lokale schrijver en activist Mike Szymanski - ook bekend als Mickey Skee - om zijn oude verzameling West Hollywood-foto's door te nemen. "Ik had iets persoonlijks nodig", zei Mason. "Ik wilde een eerbetoon brengen aan de jongens met wie ik ben opgegroeid en die deze mooie, echte mensen waren."
Tijdens hun zoektocht viel er een nieuwsartikel uit 1990 uit een van Skee's notitieboekjes en Mason zei dat de kop haar te binnen schoot: "Cops Have No Clues in Grisly Killing of L.A. Porn Actor." "Wat is dit?", ze zei. "Oh," antwoordde Skee. "Dat is dit echt gekke verhaal." Mason zei dat ze geïntrigeerd was, maar dat ze het verhaal niet direct kon gebruiken. Maar nadat ze de Circus of Books-film had ingepakt en op zoek was gegaan naar haar volgende project, 'kwam het steeds in me op', zei ze. Ze begon de zaak te onderzoeken.
Ze was niet de enige.
Auteurs Christopher Rice en Eric Shaw Quinn, die een podcast runnen met de naam 'The Dinner Party Show', begonnen rond dezelfde tijd hun eigen duik in de moord op Newton. Ze deden een oproep voor tips van de gemeenschap, voerden interviews uit en in oktober 2020, slechts een paar dagen voor de 30e verjaardag van de moord, zonden ze er een aflevering over uit. In de podcast spraken Rice en Quinn over hoe moeilijk het voor de homogemeenschap moet zijn geweest om zo'n gruwelijke moord op een van hen te verwerken. Rice deelde ook wat leek op een potentieel belangrijke nieuwe doorbraak in de zaak. Hij had een tip gekregen van een luisteraar die beweerde Newton te hebben ontmoet in Rage Nightclub de avond voordat zijn hoofd en voeten werden gevonden. De tipgever zei dat hij Newton de club had zien verlaten met een man die precies op Jeffrey Dahmer leek - de seriemoordenaar uit Milwaukee die tussen 1978 en begin jaren negentig slachtte en seks had met de lijken van 17 mannen en jongens.
Lamberti van de LAPD wist niets van de podcast van Rice en Quinn toen deze werd uitgezonden. Maar kort daarna pakte hij toevallig de cold case weer op en werd hij getroffen door de hoeveelheid werk die zijn voorgangers hadden verzet, zonder resultaat. Materiaal van cold cases zit meestal in een enkele ringband met drie ringen, 3½ inch dik. Maar het materiaal over de moord op Newton - grotendeels samengesteld door Berndt - vulde zes, elk volgepropt met nauwgezette aantekeningen, theorieën, interviewtranscripties en foto's. "Ze hebben deze zaak grondig onderzocht", zei Lamberti. Maar ze hadden nooit een echte verdachte geïdentificeerd. Lamberti besloot de naam van Newton in Google te pluggen "om te zien wat zich daarbuiten afspeelde", zei hij. Een van de resultaten was de podcastaflevering waarin Rice en Quinn de tip bespraken die ze hadden gekregen over een Dahmer-look-alike. "Dat zorgde ervoor dat ik het dossier openbrak en er wat dieper naar keek", zei Lamberti.
Hij nam contact op met Rice en Quinn, en ook met Mason, en ze begonnen allemaal informatie uit te wisselen. Ze kwamen ook in contact met de familie van Newton, die de zaak nieuw leven inblies. "Het riep veel emoties op", zegt de 57-jarige Oliver, die slechts zes maanden jonger was dan haar broer. "Maar tegelijkertijd dacht ik dat dit goed zou zijn. Om iets naar buiten te brengen waaruit bleek dat we Bill niet echt waren vergeten."
"Het is vreemd hoe mijn leven dat van Billy leek te overschaduwen", schreef Williams. Hij sloot zich aan bij de anderen. Het team van speurneuzen was gevormd. In december 2021 woonden Williams en zijn echtgenoot in Sherman Oaks. Hun dochter was naar de universiteit gegaan. Williams zei dat hij "niet zeker wist wat ik met de rest van mijn leven ging doen. Toen kwam Billy Newton opdagen." Williams keek naar een Facebook-groep genaamd The History of Gay Wisconsin toen hij een bericht zag over de moord op Newton. Toen hij zich eenmaal realiseerde hoe vergelijkbaar hun vroege levens waren, kon hij niet stoppen met aan de zaak te denken. "Iets dreef me voort, bewoog me om gewoon betrokken te raken in welke hoedanigheid dan ook", zei Williams. "Wat ik echt wilde doen, was Billy's verhaal helpen vertellen, omdat ik denk dat hij het leven weerspiegelde van zoveel jonge homomannen en tieners die in die tijd opkwamen." Williams e-mailde Mason, raakte meer betrokken bij de zaak en richtte zich op een gegeven moment op een andere - misschien wel de eerste - lokale speurneus die eraan had gewerkt: Rick Paskay.
Paskay, die inmiddels is overleden, had een skatewinkel in West Hollywood, maar werkte ook als privédetective en had veel tijd besteed aan het oplossen van de moord op Newton - onder meer door nauw samen te werken met Berndt. Soms raken mensen die helpen bij politieonderzoeken, zelf betrokken en Paskay's diepe interesse in de zaak maakte Berndt altijd nerveus. "Het is nooit uit mijn gedachten verdwenen", zei ze. Williams vond de betrokkenheid van Paskay ook interessant - en nog meer toen hij een paar maanden geleden ontdekte dat Paskay niet alleen een lokale zakenman was, maar ook als homopornoproducent had gewerkt onder de alias Richard Lawrence in dezelfde tijd dat Newton in de industrie zat.
"Ik besloot een diepe duik te maken", zei Williams. "Wie was Rick Paskay?"
Williams begon de aftiteling van Paskay's films te herzien voor de namen van acteurs, producenten en redacteuren, zodat hij vervolgens "kan proberen iemand te vinden die nog leefde om met hen over hun herinneringen te praten". Hij was vooral gefocust op films gemaakt rond de tijd van de moord op Newton, waaronder een met de titel 'The Devil and Danny Webster', waarin een gloednieuwe acteur genaamd Billy Houston werd gepromoot als hoofdrolspeler in de titelrol. Williams begon Houston te onderzoeken en besteedde "uren en uren" aan het doorspitten van oude krantenverslagen op zoek naar aanwijzingen over wie hij zou kunnen zijn - totdat hij degene vond die hem koude rillingen bezorgde. Het was een artikel uit Oklahoma uit 2007 of 2008 over een zelfbenoemde blanke supremacist en skinhead genaamd Darrell Lynn Madden. Madden had schuldig gepleit aan het vermoorden van een homoseksuele man in Oklahoma genaamd Steven Domer en een andere man genaamd Bradley Qualls, die Maddens medeplichtige was geweest bij de moord op Domer.
Madden en Qualls waren vertrokken met de bedoeling een homoseksuele man te ontvoeren als onderdeel van een bende-initiatie van Qualls in de Chaos Squad Skinheads, een blanke supremacistische groep, volgens de verslagen die Madden aan de politie en anderen verstrekte. Ze deden alsof ze sekswerkers waren, lokten Domer naar een afgelegen gebied, hielden hem vast in zijn eigen voertuig en reden toen rond terwijl ze hem sloegen voordat ze hem wurgden met een kleerhanger, volgens de verslagen van Madden. Vervolgens hebben ze zijn lichaam in een beek gedumpt.
Madden schoot en doodde later Qualls, vluchtte de plaats delict en werd neergeschoten door een politieagent voordat hij in hechtenis werd genomen. Onderaan het artikel dat Williams had gevonden, stond dat Madden – wiens wenkbrauwen waren afgeschoren en vervangen door de getatoeëerde woorden “SKIN” en “HEAD” – vroeger in homoporno had gespeeld. "Het was toeval dat ik gewoon niet kon negeren", zei Williams. Williams groef strafregisters op die Madden in Los Angeles plaatsten rond de tijd van de moord op Newton, wat ook een tijd was waarin skinheads wijdverspreide problemen veroorzaakten in Zuid-Californië. Het idee dat Madden deel had kunnen uitmaken van de homogemeenschap terwijl hij rondrende met skinheads uit West Hollywood, presenteerde wat Williams beschouwde als 'een psychologie die behoorlijk gevaarlijk was'.
Hij bleef graven.
Auteur David McConnell had met Madden gesproken voor een boek dat hij had geschreven met de titel 'American Honor Killings'. Williams bestelde het boek, nam het door met een gele markeerstift en schrok opnieuw. Madden had volgens het boek niet alleen bekend dat hij Domer in Oklahoma City had vermoord, maar naar verluidt ook iemand in Los Angeles. Williams zei dat hij "uit bed sprong en even stil stond" na het lezen van die regel - bang en niet zeker wat hij moest doen. "Ik realiseerde me op dat moment dat ik er tot over mijn oren in zat," zei Williams, "en dat ik deze informatie zo snel mogelijk naar rechercheur Lamberti moest sturen.”
In de voorgaande maanden had Lamberti veel tijd besteed aan het onderzoeken van de podcast-tip dat Newton Rage had achtergelaten met een man die op Dahmer leek. Het idee dat de seriemoordenaar, ook bekend als de Milwaukee Cannibal, iets met de zaak te maken zou kunnen hebben, was niet nieuw. In het dossier van de Los Angeles Police Department over de moord op Newton was er "een heleboel correspondentie" tussen Berndt en de politie van Milwaukee over een mogelijk verband, maar de twee instanties konden Dahmer niet in Los Angeles plaatsen.
Dahmer had zelfs ontkend dat hij Newton had vermoord voordat hij in 1994 in de gevangenis werd vermoord en Lamberti kon niets nieuws vinden om hem in verband te brengen met Los Angeles. Afgelopen november was Lamberti 'aan het einde van mijn Latijn', zei hij, en legde Newtons dossier weer op de plank. Twee weken later nam Williams contact op met Lamberti met een volledige achtergrond die hij voor Madden had uitgewerkt, plus aanvullende achtergrondinformatie over skinheads die op dat moment in het gebied actief waren. Lamberti en zijn partner, rechercheur Tamara Momayez begon in het leven van Madden te graven. Ze ontdekten dat het productiebedrijf voor homoporno waar Madden voor had gewerkt, zich in een gebouw aan de Santa Monica Boulevard bevond dat grensde aan het steegje waar Newtons hoofd en voeten waren gevonden.
Er was ook Maddens vermeende bekentenis van een moord in Los Angeles die Williams in het boek van McConnell had gevonden. "Dat wekte mijn interesse," zei Lamberti. "Nu hadden we zoiets van: "Ik denk dat we naar Oklahoma gaan." Op 4 januari gingen Lamberti en Momayez om tafel met Madden, die zich nu identificeert als een transgendervrouw en een orthodoxe jood genaamd Daralyn. "We praten met een persoon die swastika's heeft getatoeëerd en ook een gebreide roze keppeltje draagt", zei Lamberti. “De persoon met wie we praten is een homoseksuele pornoacteur, een transgender skinhead, een nazi-orthodoxe jood. Je schrijft dat op in een zin, en het is als: 'Wat?'” Ze begonnen Madden te vragen naar haar leven in Los Angeles.
Lamberti zei dat Madden het leven omschreef als "een drievoudig leven", acteren in porno als "Billy", geld verdienen als sekswerker genaamd "Lyn", en rondrennen met "het beroven en plunderen van mensen die homo waren" als een skinhead genaamd "Richie Rich.” Uiteindelijk kwamen de rechercheurs tot het onderwerp van de moord op Newton en werd Madden openhartig, zei Lamberti, terwijl hij in een opgenomen interview bekende dat hij hem in de schemering van Santa Monica Boulevard had ontvoerd. Volgens Lamberti vertelde Madden de rechercheurs dat zij en haar skinheadvrienden Newton op straat hadden zien lopen en 'hem eigenlijk hadden aangevallen om hem te beroven'. Madden zei dat ze Newton benaderde "en een soort van haar arm om zijn schouder sloeg", en hem toen kalm vertelde dat ze hem zouden beroven en hem "waarschijnlijk in elkaar zouden slaan", en dat hij met hen mee moest gaan zonder een scène te maken, zei Lamberti.
Lamberti zei dat Madden hen vertelde dat ze zich niet kon herinneren waar ze Newton naartoe hadden gebracht, maar dat ze hem uiteindelijk had gewurgd, wat overeenkwam met de bevindingen van de lijkschouwer. Madden zei dat ze geloofde dat Newton op dat moment high was, wat ook overeenkwam met de bevindingen van de lijkschouwer dat Newton methamfetamine in zijn lichaam had. De timing en locatie van de aanval die Madden beschreef, kwamen ook overeen met andere getuigenverklaringen over het vertrek van Newton uit Rage, zei Lamberti.
Lamberti zei dat het genoeg was om hem en zijn college ervan te overtuigen dat Madden inderdaad de moordenaar was en ze dienden de strafzaak tegen Madden in bij het Openbaar Ministerie in Los Angeles. De Officier van Justitie George Gascón was nu degene die de zaak moest afronden. Lamberti zei dat de Officier van Justitie had besloten geen aanklacht tegen Madden in te dienen, daarbij verwijzend naar een gebrek aan bewijs buiten de bekentenis. Hij zei dat de Officier van Justitie wees op de moeilijkheid om de schuld van Madden na 30 jaar zonder redelijke twijfel te bewijzen met zoveel onbeantwoorde vragen in de zaak. Een woordvoerster van het Openbaar Ministerie zei recent dat ze niet onmiddellijk commentaar kon geven op de zaak.
Desalniettemin sluit het cold caseteam van de Los Angelas Police Department officieel haar onderzoek in overleg met de nabestaanden van Newton, zei Lamberti. "We hebben genoeg om te zeggen dat dit de verdachte is die het heeft gedaan", zei hij. Dader Madden was niet direct bereikbaar voor commentaar. Een advocaat die eerder Madden in Oklahoma vertegenwoordigde, zei dat ze Madden niet langer vertegenwoordigt en niet op de hoogte was van de bekentenis. Oliver zei dat haar familie tevreden is met het werk van de rechercheurs en speurneuzen - "Een soort afsluiting helpt," zei ze - en de nabestaanden hebben geaccepteerd dat de Officier van Justitie geen strafzaak tegen Madden zal beginnen, aangezien de dader al op sterven ligt in een gevangenis in Oklahoma. "We begrijpen dat Los Angeles dit waarschijnlijk niet voor de rechter wil brengen, en dat is ook niet nodig."
Toch blijven veel vragen onbeantwoord. "Waar is de rest van mijn broer?", zei familielid Oliver, die opmerkte dat het grootste deel van zijn lichaam nooit is teruggevonden. 'Waarom moest hij dood? Hij was niet het type persoon om iemand kwaad te maken.” Lamberti zei dat Madden de rechercheurs vertelde dat ze, nadat ze Newton had gewurgd, zijn lichaam bij haar twee vrienden had achtergelaten. Ze was was volhardend in haar verklaring dat ze hem niet in stukken had gehakt. Ze zei dat ze de identiteit van haar handlangers kende, zei Lamberti, maar wilde ze niet noemen. "Ik mag dan een moordenaar zijn," zei Lamberti tegen hen, "maar ik ben geen verklikker."
Toen Rice en Quinn voor het eerst besloten om op hun podcast over de moord op Newton te praten, wilden ze er zeker van zijn dat het niet verloren ging voor de geschiedenis. "Laten we ervoor zorgen dat mensen net zo geobsedeerd raken door dit verhaal als wij, zodat het niet verdwijnt", verklaarde Rice . Toen Lamberti belde om hen te vertellen dat Madden had bekend, ging het 'onze stoutste dromen te boven', zei Quinn. "Ik huilde. Ik barstte in tranen uit', zei Rice. De twee zijn van plan om het nieuws van Lamberti op hun podcast te vieren met champagne en confetti en daarna verder te werken aan het identificeren van Maddens handlangers. Rabins en Williams zijn erbij. Rabins wil met Madden praten, ervan overtuigd dat hij haar misschien meer informatie kan laten onthullen, ook over haar vermeende handlangers. Hij klampt zich ook vast aan de laatste keer dat hij Newton zag.
Williams doet diepgaand onderzoek in de geschiedenis van blanke supremacisten en skinheads in Los Angeles in de vroege jaren negentig om erachter te komen wie ze waren en of ze andere slachtoffers hadden gemaakt. Mason werkt aan een documentaireserie over de zaak. De haat die zo duidelijk bij de moord op Newton aanwezig was, knaagt aan hem, zei Williams. “Jonge homo's zoals Billy stroomden naar West Hollywood omdat ze veiligheid zochten in Boystown. Het was het vermogen om over straat te kunnen lopen zonder de dreiging slachtoffer te worden, 'zei Williams. “Het feit dat dat uiteindelijk zijn leven heeft beëindigd? Het is gewoon frustrerend voor mij.
