UPDATE Zweden en forensisch genetische genealogie: Peter Sjölund en zijn team zijn de specialisten in Scandinavië.
UPDATE 14-10-2023 De Zweedse Peter Sjolund is een gerenommeerd genealogisch onderzoeker in cold cases. Zweden maakt grote stappen in de aanpak van cold cases en bij vermiste personen en het land is druk bezig met nieuwe wetgeving. Sjolund is gevraagd om zijn visie te geven en verklaart: "Langzaam maar zeker komt het vermogen van de politie om dna-genealogie weer te gebruiken om ernstige misdrijven op te lossen. Het zogenaamde "Biometrische Onderzoek", met voorstellen voor wetswijzigingen, ligt ter consultatie en ik heb mijn verklaring nu naar de regering gestuurd. Ik hoop dat veel nabestaanden die wachten op antwoorden snel de kans krijgen om antwoorden te krijgen op wat er is gebeurd en om een moment van afsluiting te krijgen!"
Het rapport (650 pagina's) is te lezen via onderstaande link. Het gedeelte over op DNA gebaseerde genealogische databases begint op pagina 481.
De inleiding van het rapport is als volgt: "Vanaf 2019 heeft het Korps Politie een proefproject uitgevoerd dat tot doel had te onderzoeken of en hoe de autoriteit op DNA gebaseerde genealogische databases kan gebruiken bij onderzoeken naar zeer ernstige misdrijven om onbekende daders te identificeren die op geen enkele andere manier konden worden geïdentificeerd. Dankzij het project kon de politie de dader identificeren die in 2004 in Linköping twee moorden had gepleegd (de dubbele moord in Linköping). Nadat het proefproject was afgelopen, heeft de politie een verzoek ingediend via
een zogenaamde voorafgaand overleg met de Privacybeschermingsautoriteit om ervoor te zorgen dat de genealogische methode legaal was en als politiemethode kon worden geïntroduceerd en dus in meer gevallen kon worden gebruikt. De Zweedse Privacy Protection Agency heeft in mei 2021 in een consultatieverklaring geoordeeld dat de verwerking van persoonsgegevens die de methode met zich meebrengt ertoe zou leiden dat de verwerking van persoonsgegevens in meerdere opzichten in strijd is met de wet. De Autoriteit Persoonsgegevens heeft de politie daarom afgeraden om verder gebruik te maken van de genealogische methode. Sindsdien heeft de politie er geen gebruik meer van gemaakt. Volgens de regering is de genealogische methode een krachtig instrument om mensen te identificeren die misdaden hebben gepleegd, terwijl DNA-sporen veilig zijn gesteld en andere onderzoeksmethoden niet voldoende zijn gebleken. Wij hebben daarom de opdracht gekregen om nader te analyseren of, en zo ja onder welke voorwaarden, de politie gebruik zou moeten kunnen maken van op DNA gebaseerde genealogische databanken om personen te identificeren die verdacht worden van misdrijven. In dit hoofdstuk presenteren wij onze overwegingen in dit deel van de rapportage. Bij op DNA gebaseerde genealogie moeten genetische en biometrische gegevens worden verwerkt, zelfs als dergelijke gegevens niet in alle stappen van de methode worden verwerkt. Volgens de wet op de verwerking van persoonsgegevens door de politie mag alleen het Nationaal Forensisch Centrum (NFC) van de politieautoriteit genetische gegevens verwerken. Het ligt voor de hand dat dit ook in de toekomst moet gelden. Het politiebureau heeft erop gewezen dat het nodig is om op DNA gebaseerde genealogische databases te gebruiken om overleden slachtoffers van misdrijven te identificeren. Deze vraag valt niet onder onze missie en roept vragen op die wij binnen het raamwerk niet kunnen beantwoorden
voor dit onderzoek."
Langzaam aan verovert de methode van forensisch genetische genealogie Europa, waarbij de Scandinavische landen daadkrachtig te werk gaan. Zweden kent de toepassing vanuit een van de grootste strafrechtelijke onderzoeken in de criminele geschiedenis. Een zaak waar ook Nederlandse forensisch specialisten een rol hebben gespeeld. De dubbele moord in Linköping in Zweden vond plaats op dinsdag 19 oktober 2004 net na 7.50 uur bij Kanberget in het centrum van Linköping , waarbij twee mensen omkwamen: een 8-jarige jongen en een 56-jarige vrouw. Beide werden doodgestoken door de toenmalige 21 -jarige Daniel Nyqvist met een balisongmes. Nadat de zaak diverse keren in de media was verschenen mede door composititeschetsen, die samengesteld waren door interpretatie van het DNA door Nederlandse specialisten in 2018, namen de tips over de zaak toe.
Op 9 juni 2020, 16 jaar na de dubbele moord, werd de dader aangehouden op basis van treffers in een commerciële DNA-genealogiedatabase. Het cold caseteam in Zweden had de professionele genealoog Peter Sjölund gevraagd om hen te helpen. Een match in familytreedna.com-database via een Amerikaans-Zweedse afstammeling in combinatie met genealogisch onderzoek tot in 1800 gaf voldoende resultaat. Op basis van de familiezoektocht werd aanvankelijk ook de broer van Nyqvist aangehouden, echter een latere DNA-test toonde 100% gelijkenis tussen de uiteindelijke dader Daniel Nyqvist en de sporen van de plaats delict. Nyqvist bekende later die dag de moorden op beide slachtoffers. Inmiddels is het verhaal van Peter Sjölund wereldwijd gegaan en zijn er boeken en documentaires over verschenen.
Nu richt hij zich, samen met zes andere genealogen, op nog eens 150 "cold cases". Ook is er een internationale samenwerking ontstaan onder DNA-genealogen in Europa. "Als we nu het groene licht krijgen om te helpen, zullen we zoveel gevallen oplossen, zegt Peter Sjölund. Netflix heeft inmiddels het verhaal opgepikt en verwerkt het tot een true-crimeserie.
