Netflix: MH370-The plain that disappeared. Inmiddels een cold case, maar kan nog worden opgelost als overheden meewerken.
Inmiddels is het een cold case en langzaam aan is het incident ook in de vergetelheid aan het geraken. Negen jaar geleden vertrok MH370 in een heldere, maanverlichte nacht en vloog het onbekende tegemoet. Ergens boven de Zuid-Chinese Zee verdween het van de radarschermen. Geen van de 239 passagiers en bemanningsleden werd teruggevonden. De conventionele gedachte is dat de piloot had besloten massamoord en zelfmoord te plegen door in een uithoek van de zuidelijke Indische Oceaan te crashen. Maar belangrijke aspecten van de zaak bleven onverklaard, waaronder de laatste rustplaats van het vliegtuig. Onderzoekers hebben het al lang opgegeven om te proberen vast te stellen wat er is gebeurd. Officieel is de MH370 een cold case.
De urgentie om het mysterie op te lossen blijft echter bestaan. Het is al verontrustend genoeg dat een ultramodern vliegtuig zo volledig van de aardbodem kan verdwijnen; het is zelfs nog verontrustender dat de autoriteiten, gewapend met honderden miljoenen dollars om een zoektocht uit te voeren en zelfverklaarde zekerheid hebben over waar het naartoe moet zijn gegaan, het 60 meter lange vliegtuig niet konden lokaliseren. Een journalist genaamd Jeff Wise is vanaf het begin obsessief de verdwijning gaan volgen, is op CNN verschenen om erover te praten en heeft erover geschreven. Hij dook diep in het bewijsmateriaal voor een boek uit 2019 en werkte vervolgens een aantal jaren samen met de producenten van een driedelige Netflix-documentairereeks, die deze week debuteert. De hoop is dat, hoewel het verstrijken van de tijd de belangstelling van het publiek voor de zaak heeft verminderd, het ook de mist van wilde claims heeft verdreven, waardoor er ruimte is gekomen om het bewijsmateriaal met meer duidelijkheid te beschouwen. Verre van een doodlopende weg te zijn, biedt de MH370 nog steeds meerdere aanknopingspunten die het onderzoeken waard zijn. Het is belangrijk dat we ze als maatschappij volgen.
Een onderscheidend aspect van de vlucht is dat het steeds vreemder werd naarmate het vorderde. Alles was normaal toen het vertrok vanuit Kuala Lumpur. Veertig minuten later werd het vliegtuig elektronisch donker en verdween het van de schermen van de luchtverkeersleiding. Nog steeds zichtbaar op de militaire radar, maakte het een harde U-bocht en vloog in westelijke richting naar India. Drie minuten na het verlaten van de radardekking ging het satellietcommunicatiesysteem of satcom weer aan. Gedurende de volgende zes uur zond de satcom periodiek signalen uit die onderzoekers later vage hints zouden geven over de baan van het vliegtuig. Het duurde weken voordat de Australische regering aan het publiek bekendmaakte dat haar wetenschappers het wiskundige raadsel van die uitzendingen hadden opgelost en de laatste rustplaats van het vliegtuig in de zuidelijke oceaan hadden berekend. De implicatie was dat de gezagvoerder van het vliegtuig, Zaharie Ahmen Shah, het vliegtuig moet hebben ingenomen. Maar na jarenlang in het gebied en ver daarbuiten te hebben gezocht, vonden ze geen spoor van de romp op de zeebodem, een gang van zaken die ze in hun eindrapport bestempelden als 'bijna onvoorstelbaar'.
Waar is het vliegtuig dan?
Voor veel mensen leek het mislukken van de zoektocht niet verrassend. De oceaan is tenslotte een grote plaats. Maar het falen van de zoekers was eigenlijk verbijsterend. De gegevens waarmee ze werkten waren nauwkeurig en de wiskunde was goed toegepast. Om het vliegtuig de Zuidelijke Oceaan in te sturen en toch ergens buiten het zoekgebied te landen, zou een opeenvolging van gebeurtenissen nodig zijn, variërend van verdwijnend onwaarschijnlijk tot ronduit onmogelijk. Worstelen met hoe dit zou kunnen zijn gebeurd, brengt je dit al snel op vreemd terrein. De meeste mensen, en de zoekautoriteiten zelf, geven de voorkeur aan eenvoudige, normaal ogende verklaringen. En als je alleen naar de grote lijnen van de zaak kijkt, zijn er eenvoudige, normale theorieën die overtuigend lijken. Maar zodra je het bewijsmateriaal in meer detail gaat onderzoeken, beginnen de eenvoudige theorieën gaten te ontwikkelen.
De grote ondergewaardeerde rode vlag van de zaak is het feit dat de satcom weer werd ingeschakeld. Algemeen bekend is dat 777-piloten geen idee hebben van het kritieke apparaat, een doos genaamd de Satellite Data Unit of SDU. Het blijkt dat de procedure voor het uit- en weer inschakelen van de SDU niet is opgenomen in de noodchecklists van de piloten, maar in plaats daarvan een geavanceerde kennis van het elektrische systeem van het vliegtuig vereist. Van alle vele theorieën die over MH370 de ronde deden, bevat geen enkele een plausibele verklaring waarom iemand ermee zou willen rotzooien. Toch gaf deze onverklaarbare gebeurtenis aanleiding tot de signalen waarop de hele zoektocht naar de zeebodem berustte.
Wat we nu kunnen zeggen, is dat wat er ook met MH370 is gebeurd, het heel vreemd moet zijn geweest. Naarmate de jaren verstreken, zijn er nog meer verbijsterende aanwijzingen opgedoken, zoals de gegevens van de vluchtsimulator van de kapitein thuis (voor het eerst beschreven in dit artikel) die dubbelzinnig suggereert dat hij mogelijk een vlucht naar de zuidelijke oceaan heeft geoefend. Toch is het scala aan mogelijkheden niet oneindig. Onderzoekers beschikken over numerieke gegevens die zijn gegenereerd door bekende fysieke processen. Deze gegevens zijn hier niet uit voortgekomen. Theorieën die daarmee overeenkomen, kunnen juist zijn; theorieën die dat niet zijn, hoeven dat niet te zijn. Terwijl in de eerste maanden na de verdwijning iedereen worstelde om de anomalieën van de zaak te begrijpen, besefte men dat sommige ongebruikelijke details van de elektrische configuratie van het vliegtuig de weg naar een oplossing zouden kunnen wijzen. Zoals acht jaar geleden in een artikel in New York Magazine is uitgelegd, als kapers met de SDU zouden knoeien om een vals elektronisch spoor voor onderzoekers te creëren, zou de implicatie zijn dat het vliegtuig toch niet naar het zuiden ging, maar naar het noorden, naar Kazachstan.
De enige mogelijke dader van een dergelijke operatie zou Rusland zijn, dat op dat moment bezig was de Krim op Oekraïne te veroveren en profiteerde van de aandacht van de wereld. Toegegeven werd dat die theorie iets van een wilde rit is, maar het moet nog worden weerlegd. De standaardhypothese is niet de enige optie.
Het goede nieuws is dat er positieve stappen zijn die wij, het publiek, kunnen nemen om deze zaak dichter bij een oplossing te brengen. Om te beginnen kunnen we er bij de Australische regering op aandringen om het onderzoek te heropenen en een serieuze, transparante afrekening te maken van waar haar aannames verkeerd zijn gegaan. Ten tweede kunnen we de Maleisische regering onder druk zetten om eindelijk al het bewijsmateriaal in haar bezit vrij te geven, inclusief de volledige set militaire radarretouren die het laatst bekende spoor van het vliegtuig laten zien. Het is duidelijk dat de autoriteiten zich tot nu toe in verlegenheid hebben gebracht door hun mislukkingen. Het gemakkelijkste voor hen zou zijn om alles in het verleden te laten. Maar er staat te veel op het spel - zowel voor de familieleden van de verdwenen personen als voor het vliegende publiek, die het recht hebben te weten dat hun vliegtuig niet spontaan zal verdwijnen. Zoals wordt gehoopt dat de Netflix-documentaire duidelijk maakt, zit er een ongemakkelijk gat in het naadloze netwerk van wereldwijd transport. We moeten al het mogelijke doen om erachter te komen wat er is gebeurd.
