(PODCAST) Misdaadjournaliste New York Times duikt in vergeten cold case. Over het lerend vermogen om in oude zaken te duiken.

New York Times-verslaggever en podcast-host Kim Barker wordt geïnterviewd over het graven in de brutale moordzaak op student Shelli Wiley in 1985, waarom de politie er niet in is geslaagd de zaak af te sluiten en hoe herinneringen feilbaar kunnen zijn. "The Coldest Case in Laramie", een nieuwe podcastserie van de New York Times en Serial Productions, volgt verslaggever Kim Barker op een zoektocht om te begrijpen waarom de moord op de 22-jarige studente Shelli Wiley van de Universiteit van Wyoming in 1985 onopgelost blijft. Barker was een tweedejaars studente op Laramie High School toen iemand slachtoffer Wiley meerdere keren neerstak en haar appartement in brand stak. De brutaliteit van haar dood, de manier waarop de lokale media erover berichtten en het feit dat het nooit werd opgelost, lieten een indruk op Barker achter die ze gewoon niet van zich af kon schudden. 

In 2021 verdiepte ze zich als verslaggever van de New York Times in de zaak van Wiley en ontdekte dat een voormalige Laramie-politieagent wiens DNA ter plaatse was gevonden, was aangeklaagd maar nooit vervolgd. Ze vroeg zich af: wat is er gebeurd? Was dit een geval van "old boys" die hun eigen wereldje beschermden? Barker ging met haar hond en een vriend op roadtrip naar Laramie om antwoorden te krijgen. Ze ontdekte dat herinneringen - inclusief die van haarzelf - niet zo betrouwbaar zijn als ze lijken en stelde vast dat bevooroordeelde aannames van politie en verslaggevers destijds het sluiten van de zaak mogelijk in de weg hebben gestaan. Het interview gaf de gelegenheid aan Barker om het rapportageproject te bespreken en wat ze leerde toen ze na tientallen jaren naar Laramie terugkeerde. Het volgende gesprek is bewerkt voor beknoptheid en duidelijkheid.

Interviewer: In de trailer van "The Coldest Case in Laramie" zeg je: "Ik heb het me altijd herinnerd als een gemene stad - ongewoon gemeen. Een plek met scherpe randen en koude mensen.” Ik woon in Laramie. Dat is uw waarheid en ik denk dat inwoners van Laramie moeite zullen hebben om naar de podcast te luisteren. Waarom vond je de herinneringen aan Laramie als een gemene stad essentieel om in het verhaal op te nemen?

Kim Barker: Het was een van de redenen dat ik hiernaar wilde kijken. De moord op Shelli maakte daar een groot deel van uit. En kijk, dit is niet de waarheid van iedereen. Ik denk dat als mensen echt naar de podcast luisteren, ze zich zullen realiseren dat je gefixeerd kunt raken op een herinnering die misschien niet is zoals de dingen zijn. En ik probeerde daar super eerlijk over te zijn. En weet je, ik had niets dan goede ervaringen als het gaat om de conversaties met de lokale mensen toen ik terugging naar Laramie. Ik denk dat het iets te maken heeft met de tijdsperiode, toch? We haalden het nationale nieuws met de zaak. Het voelde gemeen en het was niets dat ik ooit echt heb onderzocht. Dat deed ik alleen door de verslaggeving van dit specifieke verhaal. Dus ik hoop dat mensen in Wyoming het een kans geven en echt naar het hele verhaal luisteren, omdat ik denk dat ze misschien verrast zullen zijn waar het op neerkomt.

Interviewer: Je was tweedejaars op Laramie High School in 1985 toen Shelli Wiley - een 22-jarige studente - werd vermoord. Je bent niet lang daarna verhuisd, maar jarenlang heb je het nieuws gevolgd om te zien wat er met de zaak gebeurde. Waarom bleef haar dood je achtervolgen?

Kim Barker: Ik herinner me dat ik de Laramie Daily Boomerang las en ik herinner me gewoon dat ik geschokt was door hoe weinig berichtgeving er was. Ze groeide op in Laramie, mensen op de middelbare school kenden haar. Er waren familieleden. Niemand heeft ooit met een van die mensen gesproken. Er was geen idee van wie ze was als persoon. Dus ik weet niet of dat me motiveerde om mijn eerste journalistiekles op de middelbare school te volgen, maar dat deed ik. Ik volgde mijn eerste journalistiekles op Laramie High, mijn junior jaar. Maar ik wil wel zeggen dat deze podcast niet over mij gaat. Het gaat om deze zaak. Mijn herinneringen zijn een manier om erin te komen, maar het meeste heeft niets met mij te maken. Ik vertel er niet veel over. Ik heb het gevoel dat wat er interessant aan is, is dat je echt van het ene interview naar het volgende hoort gaan, en je echt ziet hoe het is om als verslaggever te werken om iets tot op de bodem uit te zoeken - ik hoop tenminste dat dat is wat mensen zien en horen. 

Interviewer: Toen ik naar de podcast luisterde, viel het me op hoe je je bronnen voor zichzelf liet spreken. In plaats van in te gaan op vertelling om sneller ter zake te komen, zijn er deze lange stukken uit je interviews. In één geval praat een bron bijna zeven minuten en komt u tussenbeide met slechts één simpele vraag. Vertel eens over die beslissing om mensen van begin tot eind hun eigen verhaal te laten vertellen.

Kim Barker: Ik denk dat ik dat probeer te doen als journalist in het algemeen. Ik denk dat de krachtigste vraag die je vaak kunt stellen, is 'en wat gebeurde er toen?' Je moet luisteren naar wat mensen je vertellen om te weten wat de volgende vraag zou moeten zijn. Dus ik laat mensen graag praten. Ik breng graag veel tijd door met mensen die ik interview en ik denk dat wat je in deze podcast kunt horen een niveau van intimiteit is — mensen vertrouwen erop dat ik het verhaal vertel en hen hun eigen verhalen laat vertellen en niet om ze te beperken in hun verhaal. Dat was heel belangrijk voor mij.

Interviewer: Het is interessant om je dat te horen zeggen en om een podcast te hebben die een deel van het journalistieke proces leesbaar maakt en waar bronnen van alle verschillende kanten van het verhaal je gaan vertrouwen. Ik vraag me af of er iets is dat belangrijk aanvoelde om dat te doen op een moment dat er zo'n sterke retoriek van wantrouwen jegens journalisten is.

Kim Barker: Ik probeer tot op de bodem uit te zoeken wat er is gebeurd met het onderzoek naar de moord op Shelli en ik zou dit nooit hebben gedaan als de familie niet had gezegd: 'Ja.' Dat was super belangrijk voor mij, want waarom zou je dit allemaal opgraven als ze niet wilden dat het werd opgegraven? Maar ik denk dat het geweldig zou zijn als het iemand het gevoel zou geven van: 'Oké, weet je, misschien als ik gewoon met deze journalist praat, zullen ze proberen de zaak tot op de bodem uit te zoeken.' Het is net als dit hele idee van nepnieuws. Hadden mensen maar een idee hoe hard je werkt om ervoor te zorgen dat je elke apostrof krijgt. Ik kan je niet eens vertellen over het feit dat je dit controleert, en je probeert er gewoon echt voor te zorgen dat alles wat je doet zo nauwkeurig mogelijk is, en dat omvat ook het corrigeren van mijn eigen herinneringen.

Interviewer: De trailer zet Laramie op deze plek in een winterstorm. Een negatief beeld. Ben je bang dat je, door je te concentreren op de plaats Laramie — als ongewoon of uitzonderlijk — andere gemeenschappen minder geïnteresseerd maakt in de zaak? Dat mensen misschien luisteren naar je uitleg waarom de zaak van Shelli Wiley een cold case blijft en tegen zichzelf zeggen: 'Nou, ik ben blij dat ik daar niet woon.'

Kim Barker: Ik denk dat dit het verhaal van Amerika is. En het is ook een verhaal over nieuwstsunami's. Het gaat over wat er gebeurt in een nieuwstsunami als er niet genoeg tijd is om ergens goed in te duiken en het goed te rapporteren. Want om eerlijk te zijn, als iemand in 1985 en 1986 de tijd had gehad om deze zaak echt te bekijken en erin te graven, weet ik niet of we ons nu op dezelfde plek zouden bevinden. Maar toen hield niemand de politie met de voeten bij het vuur. Ze accepteerden gewoon wat de politie zei en dat staat niet op zichzelf voor Laramie. Ik was enorm geschrokken toen ik voor het eerst de politie-interviews uit de jaren tachtig tot mij nam. Ik had zoiets van 'wat?' Het voelde echt alsof je dingen hoorde waarvan niemand ooit had gewild dat het grote publiek het zou horen over hoe politiewerk destijds werkte.

Interview: Welke impact hoop je te hebben?

Kim Barker: Impact is altijd een moeilijke vraag. Je weet nooit echt welke impact je zult hebben totdat het gebeurt. Alsof je nooit weet of er iemand naar voren komt. Zelfs als de impact in het begin alleen maar een licht werpt op alle fouten van de politie, is dat goed. Omdat het gaat om wat je zei - het feit dat dit niet alleen het verhaal van Laramie is. De podcast "The Coldest Case in Laramie" van de New York Times en Serial Productions onderzoekt een moord uit 1985 in de zuidelijke gemeenschap van Wyoming. Het is het verhaal van veel dingen die jonge vrouwen zijn overkomen - voor een blanke vrouw die toevallig met een of twee zwarte mannen uitging in Laramie  en de manier waarop ze werd beschaamd. Ik denk dat het belangrijk is dat we dat allemaal onthouden. Uiteindelijk kan impact zoiets eenvoudigs zijn als een politieagent die nadenkt over zijn vragen voordat hij ze stelt. Je zult die impact niet echt zien. Misschien is het net alsof slachtofferhulp beter is in het bellen van families. Ik sprak met met Shelli's familie over de mate van steun die de familie kreeg en die was er gewoon niet. Het was er gewoon niet.

Interviewer: (Seriële) moorden zijn de norm voor het revitaliseren van het true crime-genre. Hoe klinkt die term voor jou als onderzoeksjournalist?

Kim Barker: Ik denk dat true crime een soort verzamelnaam is geworden en het kan nogal vies aanvoelen. Het kan als uitbuiting voelen. Maar het is dit genre dat snel is opgekomen en dat super populair is. En ik begrijp dat deze podcast in die categorie zal worden geplaatst. Ik vind het goed. Omdat ik denk dat het een fundamentele vraag is: wie heeft dit gedaan? Wie had zoiets gruwelijks kunnen doen? En waarom werden ze niet verantwoordelijk gehouden? Ik heb het gevoel dat deze podcast goed laat zien wat er met de zaak is gebeurd, door de politie verantwoordelijk te houden voor fouten en misschien hopelijk genoeg nieuws over Shelli's dood creëert dat misschien iemand naar voren komt. Deze zaak had geen aandacht. Er was echt schokkend weinig aandacht aan besteed en misschien helpt dit. Het zal in ieder geval kunnen laten zien wat er met de zaak op basisniveau is gebeurd, zelfs als er verder niets uit komt.

Beluister podcast
Beluister podcase op YouTube
Bekijk mediabericht over cold case
Bekijk mediabericht interview