Advocaat strijdt voor vrijgeven cold case dossier uit jaren '40 rond raciale massamoord. Overheid werkt tegen.
Het blijft een terugkomende strijd: het (deels) vrijgeven van dossiers door de overheid in cold cases en vermiste personen. Tijdens een evenement van de American Bar Association in Washington in de Verenigde Staten in 2008 ontmoette Joseph Bell Jr. (zie foto), een advocaat met een grote interesse in discriminatiezaken, voor het eerst auteur Anthony Pitch, een historicus en autoriteit op het gebied van president Abraham Lincoln. Er ontwikkelde zich een vriendschap. Bell, een adjunct aan het County College of Morris in Randolph, New Jersey, begon zijn studenten mee te nemen naar de hoofdstad van het land tijdens Pitch’s Lincoln-tours. Tijdens een reis in 2013 vertelde Pitch Bell over zijn werk: een boek over de massale lynchpartij in 1946 bij Moore's Ford Bridge in Monroe, Georgia, bekend als de laatste massale lynchpartij in Amerika.
Maar Pitch zat vast in zijn onderzoek. “Hij zei: ‘Weet je, ik zou het boek heel graag willen afsluiten door de transcripties van de grote jury van die procedure te kunnen bemachtigen’”, zegt Bell, oprichter van Bell, Shivas & Bell in Rockaway, New Jersey. Het gesprek over de wens van Pitch om de grand jury-procedure te openen, lanceerde Bell’s 10-jarige pro bono-traject voor gerechtigheid voor een decennia oude zaak.
In 1946 liepen de raciale spanningen in het zuiden van Amerika hoog op. Twee jaar eerder had het Amerikaanse Hooggerechtshof volledig blanke voorverkiezingen ongrondwettelijk verklaard in de zaak Smith v. Allwright, waardoor de kiezersregistratie van minderheden werd versterkt en de dynamiek van de lokale politiek veranderde. Op 18 juli was Maceo Snipes de enige zwarte persoon die zijn stem uitbracht in Taylor County, Georgia. Slechts enkele uren later werd hij gelyncht en in de rug geschoten.
Een week later, ongeveer 180 kilometer verderop, in Walton County, Georgia, confronteerde Roger Malcolm, een zwarte deelpachter, zijn blanke werkgever, Barnette Hester. Malcolm beschuldigde Hester van het seksueel misbruiken van Malcolms vrouw, Dorothy, die zeven maanden zwanger was. Er volgde een gevecht en Malcolm zou Hester hebben neergestoken, die nauwelijks levend naar het ziekenhuis werd gebracht. Na de arrestatie van Malcolm vroeg Dorothy hun vrienden Mae en George Dorsey om hulp. Het echtpaar ging naar hun werkgever, Loy Harrison, een blanke boer en landeigenaar. Hij bracht de Dorseys en Dorothy naar de gevangenis in Monroe, waar Harrison op 25 juli Malcolms borgsom van $ 600 betaalde. Het gezelschap reed vervolgens terug naar huis. Toen hij Moore’s Ford Bridge over de Apalachee River naderde, werd de weg geblokkeerd door vijftien tot twintig ontmaskerde en gewapende blanke mannen. Mae Dorsey herkende sommigen uit de menigte en riep ze op. Nadat Harrison te horen kreeg dat hij opzij moest gaan, werden de Malcolms en de Dorseys uit de auto gesleept, aan een boom vastgebonden en van dichtbij meer dan 60 keer neergeschoten. Alle vier stierven. Vervolgens volgden er massale demonstraties naar aanleiding van deze gebeurtenis.
Na de massale lynchpartij bij Moore's Ford troffen telegrammen vol verontwaardiging het bureau van president Harry S. Truman, wat hem motiveerde om op 5 december 1946 de President's Committee on Civil Rights op te richten. "Deze zaak maakt echt deel uit van de Amerikaanse geschiedenis", zegt de gepensioneerde rechter Paul W. Armstrong van het Hooggerechtshof van New Jersey. In de jaren na het lynchen interviewden de FBI en het Georgia Bureau of Investigation 2.790 van de 4.100 inwoners van Monroe, zegt Bell. Honderd mensen getuigden voor een 16 dagen durende grand jury in Georgia in december 1946. Er is nooit iemand aangeklaagd voor de moord op de slachtoffers.
Bell wilde Pitch helpen de waarheid te achterhalen. “Ik denk dat de historische betekenis van deze zaak is dat het het begin is van de moderne burgerrechtenbeweging in Amerika”, zegt Bell. “We wilden licht laten schijnen op het licht van de waarheid op een verschrikkelijk onrecht: waarom er door de jaren heen niemand voor het gerecht is gebracht.” Lang vóór zijn kruistocht voor gerechtigheid voor de vier mensen die bij Moore’s Ford Bridge werden gelyncht, begon Bell zijn carrière als leraar op een middelbare school in Newark, New Jersey. “Ik was altijd geïntrigeerd door de wet en wilde zaken kunnen behandelen die misschien de samenleving zouden kunnen veranderen en de manier waarop mensen leven zouden kunnen veranderen”, zegt Bell.
Terwijl hij 's avonds de Seton Hall University School of Law bezocht, werd Bell verkozen tot klerk in Morris County. Eén van zijn taken was het voorzitten van naturalisatieceremonies. “Hij nodigde mensen als Yogi Berra uit en zij praatten over hun families en hoe ze naar Amerika waren gekomen”, zegt Armstrong. 'Nu deed Joe dit allemaal op eigen kosten.' Terwijl hij in die functie was, ontwikkelde Bell een stembiljet in braille voor blinden en een systeem m om het betalen van borgtocht met creditcards mogelijk te maken. “Zijn persoonlijkheid is zo extravert en zo charmant dat mensen zich niet realiseren hoe bekwaam hij als advocaat is”, voegt Armstrong toe.
Nadat hij was afgestudeerd aan Seton Hall, behaalde Bell een LLM in arbeids- en arbeidsrecht aan de New York University School of Law en begon hij een privépraktijk bij Dorsey, Pryor en Bell. Hij is lid van de ABA sinds 1986. Hij was gemeentelijk raadsman en gemeentelijk aanklager voordat hij in 1993 zijn eigen praktijk opende. De Moore’s Ford-zaak bracht hem op een rechtsgebied waar hij nog nooit mee bezig was geweest. Na meer dan zeventig jaar was niemand er nog zeker van dat de grand jury-records überhaupt bestonden, zegt hij. Als ze dat wel zouden doen, zou de rechtbank de gegevens moeten vrijgeven zodat Bell deze kan beoordelen. De eerste stap voor de advocaat uit New Jersey was toelating tot het Middle District van Georgia. Vervolgens nam hij contact op met de Amerikaanse districtsrechter Marc Treadwell, die zei dat de documenten verdwenen waren – verloren, zoekgeraakt of onderworpen aan een bewaartermijn, zegt Bell. De rechter heeft zijn verzoek zonder vooroordeel afgewezen.
In 2016, vlak nadat Pitch’s boek The Last Lynching: How a Gruesome Mass Murder Rocked a Small Georgia Town verscheen, kwam een en ander in een stroomversnelling. Hij had de transcripties van de grand jury gevonden, die verkeerd waren gemarkeerd in de National Archives and Records Administration buiten Washington, D.C. Slechts enkele weken later betoogde Bell voor de rechtbank in het Middle District van Georgia dat het Georgia Bureau of Investigation en de FBI de Ford van Moore als een cold case beschouwden. “De rechter was van mening dat de behoefte aan geheimhouding niet opweegt tegen de bredere historische ervaring”, zegt Bell. Pitch kreeg toegang.
Het Amerikaanse ministerie van Justitie ging in beroep, maar een panel van drie rechters bevestigde de eerdere uitspraak en het dossier moest openbaar blijven. De regering vroeg om de zaak en banc te behandelen. In een besluit van zei de meerderheid dat het ongepast zou zijn om de documenten van de grand jury vrij te geven, omdat dit de geheimhouding van elke grand jury-procedure in de toekomst in gevaar zou kunnen brengen. Bell was gefrustreerd. “Er zijn zaken waarbij de banden van Richard Nixon Watergate betrokken zijn, Ethel en Julius Rosenberg, Alger Hiss, Jimmy Hoffa – zij hebben die transcripties van de grote jury vrijgegeven”, zegt hij.
Hoewel Pitch in 2019 overleed, voelde Bell zich verplicht om door te gaan. Hij liet zich niet afschrikken en ging tegen de beslissing in beroep bij het Hooggerechtshof. Maar in het najaar van 2020 weigerde de rechtbank het beroep van Bell te behandelen. “Het Hooggerechtshof heeft besloten het niet te accepteren – dit in het tijdperk van George Floyd. Het is iets dat we nog steeds niet kunnen begrijpen”, zegt Armstrong. “Als je kijkt naar de rechtbank en de publieke perceptie van de rol van de rechtbank als instrument van gerechtigheid, wordt deze deze keer ontkend”, zegt Bell. ‘Maar we zijn niet dood. We zijn niet dood.’ Zijn hoop komt voort uit de wijziging van de Civil Rights Cold Case Act en een commissie die de zaak opnieuw zal bekijken. Vier van de vijf leden zijn benoemd tot lid van de Civil Rights Cold Case Records Review Board, hoewel de commissie op het moment van schrijven nog niet bijeen was gekomen. Bell voelt zich verplicht tegenover de erfenis van Pitch en de gemeenschap.
“Joe Bell is scherp, welbespraakt en kent de wet”, zegt Tyrone Brooks, een voormalig staatsvertegenwoordiger van Georgia die jaarlijks een herdenking van de Moore’s Ford-lynchpartijen organiseert. “Hij is een geschenk uit de hemel voor onze beweging.” Bells onbeantwoorde vragen houden hem op de been. “Waarom, oh waarom, oh waarom werden vier onschuldige mensen zo gewelddadig vermoord? Waarom was er zo’n cover-up? Wat valt er te verbergen?
Het is 76 jaar geleden”, zegt hij. ‘Ik denk niet dat je het genezingsproces pas kunt beginnen als we de werkelijke waarheid niet kennen. “Ik weet dat ik verslagen ben in de veldslagen, maar verslagen worden is vaak een tijdelijke toestand”, voegt Bell toe. “Opgeven maakt het permanent. En ik geef niet op.”
