Zwitserland zet in op een nieuwe cold case en vermiste personen cultuur met nieuwe technieken en wetgeving.
De Nederlandse justitie en politie moeten nog "oppassen" voor hun positie in West-Europa. Nederland was vaak baanbrekend als het gaat om ontwikkelingen bij de aanpak van cold cases en vermiste personen, maar het ontbreken van politiek bestuurlijke steun zorgt voor een snelle degradatie. Andere West-Europese landen positioneren zich meer en meer doordat het politieke bestuur wel investeert in een centrale organisatie, mensen, geld en middelen. Een interview met de Zwitserse Giulia Cinagliam, forensisch criminologe van de Universiteit van Lausanne. Vooruitgang in de forensische wetenschap helpt de Zwitserse politie steeds meer om onopgeloste zaken, de ‘cold cases’, op te helderen. Zo vond een moord gepleegd in 1999 in Biel in Zwitserland recent zijn epiloog dankzij een DNA-monster dat in 2015 werd verzameld.
Op 25 juni 1999 gijzelden vier gemaskerde criminelen een echtpaar en hun 14-jarige zoon. Rond middernacht worden de twee oudsten, 22 en 23 jaar oud, neergeschoten als ze naar huis terugkeren. De 22-jarige jongeman wordt gedood. Het onderzoek is sinds 2001 opgeschort en in 2015 heropend. DNA-sporen gevonden na een vermeende inbraak in een kiosk brachten een match aan het licht met het DNA van de verdachte van deze moord. Deze zaak was onderdeel van een recente rechtszaak. De verdachte, een 65-jarige man, werd veroordeeld tot 18 jaar en 3 maanden gevangenisstraf wegens moord en poging tot moord. De regionale rechtbank oordeelde dat deze Noord-Macedoniër inderdaad betrokken is bij deze moord.
Zwitserland is echter niet het land van de grote cold cases, zoals we die ons voorstellen, vanwege beroemde zaken die de media en de publieke opinie hebben bereikt. Zoals de verhalen over seriemoordenaars in de Verenigde Staten, de verdwijning van de kleine Gregory in 1984 in Frankrijk of de Chevaline-affaire, een drievoudige moord die plaatsvond nabij het meer van Annecy in 2012.
In Zwitserland worden jaarlijks minder dan 50 moorden gepleegd en wordt bijna 100% van de zaken opgehelderd, terwijl in Europa het ophelderingspercentage daalt tot 60%. Een verschil dat vrij eenvoudig te verklaren is: in Zwitserland worden moorden vooral in de familiesfeer gepleegd, wat de oplossing van een zaak vergemakkelijkt.
Bij cold cases gaat het echter niet alleen om moorden: ook verkrachtingen, overvallen of branden kunnen tot de categorie onopgeloste zaken behoren. En vooruitgang maakt het elke dag mogelijk om zaken definitief af te sluiten. Het eerste gebruik van DNA voor criminele doeleinden dateert uit 1986. Waar destijds een grote hoeveelheid biologisch materiaal nodig was om een resultaat te verkrijgen, maken de technologieën het tegenwoordig mogelijk om zeer kleine hoeveelheden DNA te analyseren, zelfs uit één enkele huidcel. Om een DNA-profiel te kunnen extraheren en zogenaamd contact-DNA waarmee kan worden vastgesteld of iemand een voorwerp heeft gehanteerd, heeft Giulia Cinaglia in het kader van haar promotieonderzoek aan de School of Criminal Sciences van de universiteit van Lausanne een presentatie gegeven.
Nog een interessante vooruitgang: de verbetering van automatische sporenvergelijkingssystemen, bijvoorbeeld vingerafdrukken. De algoritmen zijn altijd efficiënter en de tools krachtiger om overeenkomsten te vinden. Ook op wetgevingsvlak zijn er ontwikkelingen. De nieuwe DNA-wet zal het dus mogelijk maken om fenotypering en andere technieken te gebruiken, merkte Simon Baechler op, commissaris bij de politie van Neuchâtel en voorzitter van de Zwitserse Conferentie van Wetenschappelijke Politiechefs.
"Met fenotypering is het de bedoeling om het DNA te analyseren, niet om de bron te identificeren door een match te maken in een referentiedatabase met alle verdachten en criminelen, maar om te weten wat de bron van het spoor is, bijvoorbeeld de kleur van de ogen, het haar, de leeftijd of de geografische herkomst. Dit kan het onderzoek mogelijk maken”, geeft hij aan. Een ander instrument dat tegen 2026 in Zwitserland wordt verwacht: de vergelijking van beelden van gezichten, waardoor het mogelijk wordt fragmenten uit bewakingsvideo te exploiteren.
Vooruitgang in de wetenschap is ook van belang voor advocaten, bevestigt Guglielmo Palumbo, advocaat en voorzitter van de stichting Projet Innocence Suisse. “Als we te maken hebben met een dossier, in het bijzonder een cold case, beginnen we met de vraag of er sprake was van een bepalend gewicht van de forensische wetenschap. Als dit het geval is, zal het nodig zijn om na te gaan of de forensische wetenschap in kwestie zich heeft ontwikkeld. en of deze onderzoeken of ontwikkelingen het mogelijk maken dat de geldigheid van de veroordeling van onze cliënt in twijfel wordt getrokken. Dit kan een reden zijn voor herziening om de onschuld van de ten onrechte veroordeelde persoon aan te tonen."
Deze technologische vooruitgang wordt daarom ook gebruikt om mensen vrij te pleiten, zoals mogelijk werd gemaakt door de komst van DNA-bewijsmateriaal in de jaren negentig in de Verenigde Staten, vooral in gevallen van seksuele aard.
Zwitserland zet in op een nieuwe cold case cultuur via een landelijk centraal orgaan.
Bekijk uitzending hier
Bekijk Projec Innocence Suisse hier
Lees wetenschappelijk artikel Zwitserse cold cases hier
