Inkijkje proces forensische genetische genealogie door landelijke cold caseteam van Frankrijk. Nog meer onderzoeken komende.
Nederland was een van de landen die innoverend was als het gaat om (het proces) van de aanpak van cold cases en vermiste personen. Echter in West-Europa wordt Nederland qua ontwikkelingen op het gebied van mensen, middelen en geld voorbij gestreefd door Ierland, Zweden, Duitsland en met name door Frankrijk. Laatstgenoemd land is op dit moment heeft zelfs de voortrekkersrol overgenomen in West-Europa door het instellen van een landelijk cold caseteam, wat ook streeft naar een Europees platform voor cold cases. Ook in de forensische genetische genealogie in relatie tot cold cases gaat het snel in de landen om ons heen. Nederland heeft pas recent de eerste stappen gemaakt.
Ruim 25 jaar na zijn eerste verkrachting werd Bruno L., bijgenaamd de ‘roofdier van het bos’, eind 2022 gearresteerd dankzij genetische genealogie, een primeur in Frankrijk. Andere cold cases zouden kunnen worden opgelost met behulp van deze nieuwe techniek uit de Verenigde Staten. Deze nu 63-jarige man wordt ervan verdacht tussen 1998 en 2008 vijf tienermeisjes te hebben ontvoerd, telkens midden op straat en hen met de auto het bos in te hebben gebracht om ze te verkrachten voordat hij ze “bijna naakt” achterliet. Allemaal met onbedekt gezicht, onder dreiging van een mes. Ondanks een identieke werkwijze, een automodel, een identikit en DNA gevonden, moesten we wachten tot 13 december 2022 om deze gepensioneerde dader die in de regio Parijs woonde in de boeien te slaan. Sindsdien heeft hij de meeste feiten toegegeven.
“Ik was zo boos op mezelf. Ik wilde gearresteerd worden, behandeld worden”, verzekerde hij de onderzoeksrechters in maart. Het was een lange weg om de verdachte te vinden. De Franse gerechtelijke politie, waaronder het Centraal Bureau voor de Repressie van Geweld tegen Personen (OCRVP), heeft met name alle beschikbare technieken uitgeput om het op plaats delict gevonden DNA te exploiteren. Bij raadpleging leverde het nationale geautomatiseerde genetische vingerafdrukbestand (FNAEG) geen namen op.
Ook ouderlijk DNA-onderzoek, dat het mogelijk maakt een verdachte te identificeren door het genetisch profiel van een in de FNAEG aanwezige directe opgaande of afstammeling te doornemen, heeft gefaald. Zoals het verzoek om DNA-vergelijking van 194 Interpol-lidstaten.
In augustus 2021 vaardigde een Parijse onderzoeksrechter vervolgens een internationale rogatoire commissie uit aan de Amerikaanse autoriteiten om genetische genealogie te gebruiken. Deze techniek kende zijn eerste grote succes tijdens de arrestatie in Californië van Joseph James DeAngelo in 2018, ‘the Golden State Killer’, dader van twaalf moorden in de jaren 70 en 80. Het hoofd van de OCRVP, Franck Dannerolle, schat zelfs dat met deze techniek het mogelijk is in de Verenigde Staten “één cold case per week” op te lossen. Maar het profiteert niet van een juridisch kader in Frankrijk.
Deze methode maakt het mogelijk om het onbekende genetische spoor te vergelijken met Amerikaanse databases, in het bijzonder de miljoenen DNA die vrijwillig worden gegeven aan sites die recreatieve genealogische tests aanbieden – illegaal in Frankrijk – door mensen die nieuwsgierig zijn naar hun afkomst. “Er wordt geschat dat bijna een miljoen Fransen” deze stap hebben gezet, op sites als “MyHeritage” of “23andMe”, zegt kolonel Sylvain Hubac, expert in forensische genetica bij het Hof van Cassatie. Veel minder dan de 3,9 miljoen profielen die per 31 december 2022 bij de FNAEG geregistreerd waren, zo blijkt uit cijfers van de Nationale Wetenschappelijke Politiedienst (SNPS). Maar met genetische genealogie “zullen we tussen de 10.000 en 600.000 markers analyseren” die specifiek zijn voor DNA, terwijl de in de FNAEG geïntegreerde profielen er slechts een twintigtal omvatten, legt kolonel Hubac uit.
“Hoe meer genetische markers je analyseert, hoe meer je mensen kunt samenbrengen die genetisch ver verwijderd zijn en hoe minder je een grote database nodig hebt. Het is voldoende dat 2% van een populatie in dit soort databases aanwezig is om een groot deel van een populatie te identificeren”, zegt Claire Lions, expert in genetische vingerafdrukken bij de SNPS.
Het is goed om nog even terug te keren naar de samenwerking tussen Amerika en Frankrijk. Begin 2022 ontdekte de FBI “meerdere overeenkomsten” met het door Frankrijk doorgegeven monster en identificeerde vervolgens, door hun afkomst te traceren, uiteindelijk een echtpaar geboren aan het begin van de 20e eeuw, Juliette (1902-1975) en Aimé (1901-1977). “We worden dan geconfronteerd met een enorm woud aan stambomen die we dankzij verschillende onderzoeken gaan snoeien, om ons te concentreren op de juiste boom die ons naar de verdachte zal leiden”, vat Franck Dannerolle samen.
Vier nakomelingen van het echtpaar worden geïdentificeerd. Onder hen Bruno L., een zestigjarige, wiens leeftijd en auto overeenkomen met de elementen van het onderzoek en die in 1983 werd veroordeeld wegens aanranding van de eerbaarheid, maar wiens vingerafdrukken onbekend waren in de dossiers.
Gevraagd naar de wettigheid van het gebruik van deze techniek in een Frans gerechtelijk kader, wilde het Parijse openbaar ministerie, belast met de onderzoeken, geen commentaar geven. De verdediging van Bruno L. heeft niet om nietigheid verzocht. En verschillende magistraten, politieagenten en advocaten waarmee de AFP contact heeft opgenomen, beweren dat deze procedure in overeenstemming is met de wet. “Juridisch gezien voert elk land buitenlandse onderzoeksverzoeken uit in overeenstemming met zijn nationale wetgeving, dit is wat wij de wet van het forum noemen”, geeft AFP Pascal Prache aan, de aanklager van de rechtbank van Nanterre, die verantwoordelijk is voor het nationale centrum voor seriële informatie en onopgeloste misdaden.
Deze vooruitgang in het onderzoek naar de ‘roofdier van het bos’ overtuigde de eenheid ‘cold cases’, die eind september 97 gevallen had ontvangen, ervan om er gebruik van te maken. Sinds het begin van het jaar werkt het parket van de divisie in “nauwe samenwerking met de Verenigde Staten aan een paar cold cases om de opheldering ervan te bevorderen.”
Verzoeken om samenwerking zijn echter voorwaardelijk. Ze moeten betrekking hebben “op uiterst ernstige feiten zoals serieverkrachtingen, verdwijningen van kinderen, moorden", onderstreept de Officier van Justitie. “De andere voorwaarde om dit verzoek te doen is het hebben van DNA, zelfs heel weinig. In veel cold cases is het DNA aangetast of bestaat het niet.” Bovendien geven de meeste portalen die recreatieve tests aanbieden de FBI geen toegang tot hun gegevens, tenzij hun klanten ermee instemmen. Tot op heden blijft de Franse justitie afhankelijk van de goede medewerking van de Amerikaanse autoriteiten, waar vooral Zweden en Duitsland veel vraag naar hebben.
Ondertussen bereiden politie- en gendarmeriewetenschappers zich voor, gaan naar de Verenigde Staten om te trainen en beschikken al over DNA-sequencers die compatibel zijn met genetische genealogie. “We zijn in staat een genetisch profiel te genereren met meer dan 10.000 markers die vergelijkbaar zijn met de markers die aanwezig zijn in genetische genealogische databases”, verzekert kolonel Hubac. “Wij staan klaar, het is onze rol om innovatie voor te stellen en voorop te lopen”, onderstreept Pierre Pascaud, stafchef van de wetenschappelijke politie (SNPS). “Als dit investeringen met zich meebrengt, zullen we deze uiteraard aan de autoriteiten voorleggen, omdat het de moeite waard is om de waarheid aan het licht te brengen.”
Verschillende advocaten die gespecialiseerd zijn in cold cases zijn geïnteresseerd in dit ‘formidabele’ instrument, terwijl ze waarschuwen dat het niet ‘alle zaken zal oplossen’, nuanceert Corinne Herrmann. Dit onderzoek in de genetische genealogie is “op zichzelf geen bewijs”, voegt Didier Seban toe, maar ze dienen om “het onderzoek te begeleiden” en “nieuwe wegen te openen”.
Franck Dannerolle
Corinne Herrmann
Didier Seban